Qarshi davlat universiteti ijtimoiy fanlar kafedrasi

Qat’iy sillogizmning ikkinchi figurasi, uning qoidalari, moduslari va bilishdagi roli
Ikkinchi figurada o‘rta atama har ikkala asosning ham predikati bo‘lib keladi.
P M

S M

Sillogizm asoslarining miqdoriy va sifatga oid tavsifnomalari bilan farqlanadigan turlari sodda qat’iy sillogizmning moduslari deyiladi. To‘rtta figuradagi variantlarning umumiy soni 64 ta modusdir, lekin ularning faqat 19 tasi to‘g‘ri, ya’ni hamma qoidalarga muvofiq keladigan bo‘lib hisoblanadi, shundan ikkinchi figura bo‘yicha: EAE, AEE, EIO, AOO.
Umumiy qoidalardan tashqari, figuralarning maxsus qoidalari ham amal qiladi.
2-figura qoidalari:
Katta asos - umumiy hukm.
Kichik asos - inkor etuvchi hukm.
Alohida bir holat (aniq shaxs, fakt, hodisa)ning umumiy qoida ostiga keltirilishi mumkin emasligini ko‘rsatish zarur bo‘lganida 2-figura qo‘llaniladi. Ushbu holat katta asosda aytib o‘tilgan predmetlar qatoridan istisno etiladi. Amaliѐtda 2-figura mazkur aniq holatda xulosalar, umumiyqoidani ifodalaydigan asosda so‘z boradigan narsaga zid keladigan qoidalarni inkor qilish uchun qo‘llaniladi.
Qat’iy sillogizmning uchinchi figurasi, uning qoidalari, moduslari va bilishdagi roli
Uchinchi figurada o‘rtacha atama har ikkala asosda ham subyekt bo‘lib keladi. Sifati va soniga ko‘ra turlicha bo‘lgan hukmlar: umumiy tasdiqlovchi (A),umumiy inkor etuvchi (YE), juz’iy tasdiqlovchi (I) va juz’iy inkor etuvchi (O) hukmlar sillogizmning asoslari bo‘lishi mumkin.

M P
M S

Sillogizm asoslarining miqdoriy va sifatga oid tavsifnomalari bilan farqlanadigan turlari sodda qat’iy sillogizmning moduslari, deyiladi. To‘rtta figuradagi variantlarning umumiy soni 64 ta modusdir, lekin ularning faqat 19 tasi to‘g‘ri, ya’ni hamma qoidalarga muvofiq keladigan bo‘lib hisoblanadi, shundan uchinchi figura bo‘yicha: AAI, IAI, AII, EAO, OAO, EIO.
Umumiy qoidalardan tashqari, figuralarning maxsus qoidalari ham amal qiladi.