Qarshi davlat universiteti fizika va matematika fakulteti amaliy matematika va informatika yo'nalishi

4.Dasturlash tillarida oddiy chizmalar bilan ishlash

Python dasturlash tilida TURTLE grafik modulida ishlash.

Ushbu qo'llanmada biz Turtle  (toshbaqa) grafik moduli yordamida Pythondagi grafik dasturlarni tuzamiz. Tirtle moduli Python uchun maxsus oynada grafik ob'ektlar, chizmalar yaratishga imkon beruvchi moduldir.
Turtle grafik modulidan pythonda o'yinlarini yaratish uchun foydalanish mumkin.
Tirtle grafik modulini biriktirish (import qilish) uchun siz quyidagi usullardan birini tanlashingiz kerak:
1. import turtle 
2. from turtle import* 
3. from turtle import open as t
Birinchi usul modulni import qilish, ammo buyruqlarni modulga havola bilan yozish kerak (havola sifatida) atribut) OOP uslubida. 
Ikkinchi usul sizga modul nomlarini eslatmasdan to'g'ridan-to'g'ri modul funktsiyalariga kirishga imkon beradi. 
Uchinchi usul sizga modul nomini o'zingizning ismingiz bilan, ya'ni yozish o'rniga o'zgartirishga imkon beradi to'liq modul nomi biz faqat bitta belgidan foydalanamiz,
masalan:
t.reset () 
t.fd (100)
Tirtle moduli bilan ishlashning o'ziga xos xususiyatlari quyidagilarni o'z ichiga oladi grafik muhit -maydon deb nomlangan, ya'ni ijrochi harakatlanadigan maydon. Buning uchun parametrsiz reset() buyrug’idan foydalaning. Bundan tashqari, u barcha sozlamalarni standart ko’rinishiga keltirib, ijrochini dastlabki holatiga qaytaradi.
Ijrochiining tashqi ko'rinishi (standart uslubi classic qora rangda ) - har doim o'q uchi u xarakatlanadagan tomon yo'naltirilgan
Ijrochining ko'rinishini belgilaydigan bir nechta buyruqlar mavjud:
1.turtle.shape ("Style")- tashqi ko'rinishini o'zgartiradi
2.turtle.shapesize (m, n) - ijrochining o'lchamini boshqaradi
3.turtle.tilt (alfa) - ijrochining yo'nalishini o'zgartiradi
4.turtle.hideturtle ()- toshbaqani yashiradi
5.turtle.showturtle ()- toshbaqani ko'rsatadi.
Shape() funktsiyasidagi "Style" parametri ijrochining ko'rinishini o'zgartiradi.
Quyidagi stillar mavjud: 
• arrow 
• turtle 
• circle 
• square
 • triangle 
• classic
Python-da tirtle moduli bo'lgan dastur to'g'ri ishlashi uchun, dastur oxirida har doimikkita buyruqni ro'yxatdan o'tkazishingiz kerak:
1.t.screen.exitonclick ()
2.t.screen.mainloop ()
t.screen.exitonclick () buyrug'i sichqoncha tugmasi bosilganda Python dasturi bunga javob beradi. Agar foydalanuvchi kursor paytida sichqonchaning chap tugmachasini bossa tirtlr modulining grafik oynasida bo'lsa, oyna yopiladi.
t.screen.mainloop () buyrug'i dasturning bajarilishini to'xtatadi.
Dasturni ishga tushirgandan so'ng, markazda "toshbaqa" va grafikalar uchun oynani ko'rasiz 
Grafik oynasini ishga tushirganda tirtle koordinatasi oyna markazida joylashganligini ko’ramiz.Musbat X o'qi yo'nalishi chapdan o'ngga, musbat Y o'qi yo'nalishi pastdan yuqoriga aniqlanadi.
Python-da toshbaqa modulining grafikasi uchun oynada toshbaqani oldinga siljitish uchun t.fd (x) buyrug'idan foydalaning, bu erda x - toshbaqa harakatlanadigan piksellar soni. Orqaga harakatlanish uchun t.bk (x) buyrug'i ishlatiladi. Toshbaqnii ma'lum joyga ko'chirish uchun koordinatalari t.goto (x, y) foydalaning, bu erda x va y - toshbaqa harakatlanishi kerak bo'lgan nuqtaning koordinatalari.

Toshbaqaning asosiy buyruqlari ro'yxati