Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti fizika kafedrasi



Download 0,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/41
Sana13.06.2021
Hajmi0,99 Mb.
#66154
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   41
Bog'liq
suyuqliklarda issiqlik harakati tufayli yuz beradigan mexanizmlarni organish

temperatura  birligi  —  gradus  ham  bir  qiymatli  aniqlanadi.  Biroq  amalda 

boshqacha  ish  tutiladi.  A  doimiyni  biror  temperatura  nuqtasi  uchun  aniq 

temperaturani 

qabul 


qilish 

yoki 


ikki 

temperatura 

nuqtasiga 

temperaturalarning aniq farqini qabul qilish yo‗li bilan hisoblanadi. Bunday 

temperatura  nuqtalari  reper  nuqtalar  deb  ataladi.  1954  yilga  qadar 



35 

temperatura  shkalasi ikki reper nuqta  —  suvning  normal  qaynash  nuqtasi    T

q

 

va  muzning  normal  erish  nuqtasi  T



e

  bo‗yicha  yasalar  edi. Ta‘rifga  muvofiq, 

bu  nuqtalarning  temperaturalari  orasidagi  T

q

  T



e

  farq,  100°C  ga  teng  deb 

qabul  qilinar  edi.  Shundan  so‗ng A  doimiy  quyidagi  formuladan  hisoblanar 

edi: 


                                 

100


q

e

q

e

q

e

T

T

A

a

a

a

a





                                (1.25) 

bu  yerda  a

q

  va a



e

  —  termometrik  kattalik a  ning  tegishli  reper  nuqtalardagi 

qiymatlari. 

Ekeperimental tadqiqotlar shuni ko‗rsatdiki, suvning uchlanma nuqtasi 



( T

u c h

  niig  qayta  tiklanishi  suvning  normal  qaynash  nustasi  va  muzning 

normal  erish  nuqtasidan  ko‗ra  yaxshiroq  ekan.  Shuning  uchun  temperatura 

shkalasini  bitta  reper  nuqta  —  suvning  uchlanma  nuqtasi  bo‗yicha  yasash 

to‗g‗risida xalqaro bitimga kelindi. Temperaturalarning absolyut termodinamik 



shkalasida  yoki  Kelvin  shkalasida  ta‘rifga  muvofiq  bu  nuqtaning  temperatu- 

rasi  273,16  gradusga  teng.  Temperatura  shkalasini  bunday  yasashda  A 

doimiy quyidagi formuladan hisoblab topilishi kerak: 

                   



A

273.16


uch

uch

uch

T

a

a

 



                            (1.26) 

Suvning  uchlanma  nuqtasi  temperaturasi  son  qiymatining  bunday 

tanlanishiga  sabab  shuki,  ideal  gazli  gaz  termometrlaridan   foydalanganda 

muzning  erish  va  suvning  qaynash  normal  nuqtalari  orasidagi  oraliq 

maksimal  darajada  aniqlik  bilan  100  gradusga  to‗gri  kelishi  kerak.  Ana 

shunday  yo‘l  bilan  Kelvin  shkalasi  va  avval  qo‗llaniladigan  ikki  reper 

nuqtali  shkala  o‗rtasida  vorislik  ham  o‗rnatildi.  O‗lchashlarning 

ko‗rsatishicha,  muzning  erish  va  suvning  qaynash  normal  nuqtalarining 

temperaturalari  biz  bayon  qilgan  shkalada  taxminan  273,15  va  373,15 

gradusga teng bo‗lar ekan. 

 Temperatura  shkalasi  yasashning  bu  usuli,  shuningdek,  te m- 

peraturaning T qiymati ham temperatura indikatori sifatida qanday  a kattalik 




36 

bog‘liq  bo‗ladi.  Biror  termometrdan  hisoblab  chiqariladigan  T  temperatura 



empirik  temperatura  deb,  temperaturalarning  tegishli  shkalasi  esa  empirik 


Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish