Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti fizika kafedrasi


Molekulalararo о‘zaro ta’sir turlari



Download 1,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/32
Sana23.01.2022
Hajmi1,1 Mb.
#401801
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   32
1.3. Molekulalararo о‘zaro ta’sir turlari 

 

Agar  jismlar  bir  agregat  holatdan  ikkinchi  agregat  holatga  о‘tsa  (masalan 



gazdan  suyuqlikka)  uning  nafaqat  fizika-ximiyaviy  xususiyatlari  balki 

spektroskopiyasi  ham  о‘zgaradi.  Ya’ni  spektrlarning  intensivliklari  formasi, 

dipolyarizatsiya 

koeffitsiyenti, 

chastotasi 

о‘zgaradi. 

Bu 

о‘zgarishlar 



molekulalararo  о‘zaro  ta’sir  kuchlari  bilan  bog‘langandir.  Quyidagi  jadvalda 

moddalarning  infraqizil  yutilish  spektrida  gaz  holatiga  nisbatan,    suyuq    holatida 

chastotalarning siljishi kо‘rsatatilgan. 

                                                                                                    1.1- jadval 

Molekula 

Eritma 




(

sm

-1

)spektrning siljishi 



HF 

CCl 


4

 

-110 



HCl 

CCl 


4

 

-55 



DCL 

CCl 


4

 

-41 



HBr 

CCl 


4

 

-40 



HI 

CCl 


4

 

-26 



 

Bugungi  kunda  molekulalararo  о‘zaro  ta’sir  spektroskopiyasiga  tegishli 

bо‘lgan bir nechta qonunlar topilgan. Bu qonuniyatlar molekulalararo о‘zaro ta’sir 

spektroskopiyasining bosh masalasini beradi.  Bosh masala ikkiga bо‘linadi. 

1.  Spektroskopik  eksprimentlar  natijalariga  qarab  molekulalarning      xususiyatlari   

haqida  ma’lumot  olish. 

2.  Eksprimental  natijalarga    qarab  molekulaning    spektorskopik  xususiyatlariga  

ta’siri   haqida  ma’lumotlar  olish  mumkin. 

Bu masalalarni yechishda molekulaning о‘ziga tegishli  bо‘lgan spektri emas 

(aylanma, tebranma, elektron),  balki bu spektrlarning о‘zgarishi katta ahamiyatga 

ega.  

Molekulalararo  о‘zaro  ta’sir  spektroskopiyasining  ba’zi  tomonlarini 



kо‘rishdan  oldin,  molekulalararo  о‘zaro  ta’sir    kuchlarini  klassifikatsiya  qilish 

muhimdir. Molekulalar orasidagi kuchlar asosan ikkiga bо‘linadi. 




29 

1.

 



Universial ta’sir kuchlari. 

2.

 



Spetsifik ta’sir kuchlar. 

Universial  о‘zaro ta’sir deganimizda hamma holatlarda namoyon bо‘ladigan 

kuchlar, bu kuchlarga Van der Vals kuchlari  ham deyiladi. 

Bu  kuch  tabiatini  uzoq  vaqtlar  tushuntirish  qiyin  bо‘ldi.  Qachonki  atomlar 

orasidagi  ta’sir  kuchi  tabiatini  tо‘lig‘icha    о‘rganilganidan  sо‘ng,  molekulalar 

orasidagi  ta’sir  kuchlari  tо‘g‘risida    tо‘liq  xulosaga  kelishi  mumkin.  Odatda 

molekulalararo ta’sir kuchining energiyasi 0,5-1,5 kkal

mol tashkil etadi. 



Van-der-Valls kuchlari 3 xil bо‘ladi. 

1.

 



Oriyentatsion kuch 

2.

 



 Induksion kuch 

3.

 



Dispersion kuch 

Bu kuchlar tо‘g‘risida tо‘xtalib о‘tamiz. 




Download 1,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   32




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish