Qarshi davlat univers

4. Darsliklarda avvalo “ma’naviyat” tushunchasining mohiyati, uning tuzilmasi va ijtimoiy vazifalari nimalardan iborat ekanini yanada teranroq ochib berish zarur. Darsliklarda ko’proq ma’naviyatning alohida unsurlarini tushuntirishga e’tibor qaratilgan. Bu umumta’lim maktablarining 5-6-sinflar uchun o’zini oqlaydi. Lekin 7,8,9-sinflarda bolalar asta-sekin ma’maviyatni yaxlit tizim sifatida, unga axloq, ilm-fan, din, adabiyot, san’at, urf-odatlar, marosimlar, an’analar va boshqa qadriyatlar nisbatan alohida qismlarni tashkil etishni anglab olishlari zarur. Darsliklarda har holda ancha-muncha fikrlar bildirilgan, qiziqarli misollar asosida ularning jamiyat hayotidagi ahamiyati yoritilgan. Lekin ular ma’naviyatning tuzilmasi ekanligi, o’zaro bir-biri bilan
80
bog’liqligi yaxshi tushuntirilmagan. Ma’naviyatning yo`nalishlari va namoyon

bo`lish shakllari, rivojlanish qonuniyatlari haligacha darsliklarda aniq va o’quvchilarga tushunarli tarzda yoritilmagan.
Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida o’rganiladigan ma’naviyatga oid predmetlar darsliklari va o’quv rejalarida ko’tarilgan masalalarga bir tomonlama yondashilgan holatlar mavjud. Ma’naviyat tarixini yoritishda faqat yaxshi jixatlariga to’xtalib o’tilgan. Xalqimiz boshidan kechirgan parokandaliklar, ma’naviy tanazzul, bularni keltirib chiqargan sabablar yoritilmay ketilgan. Mavzularni berilishida esa dastur tuzuvchilar tomonidan tizimlilikka yetarlicha e’tibor berilmagan.
Oliy ta’limda o’rganiladigan ma’naviyatga oid predmetlarning fan dasturlarida fan predmeti va obyekti chalkashtirilgan. Natijada metodologik jhatdan xatolarga yo’l qo’yilgan. Dasturlarda ba’zan eklektik, ya’ni mexanistik tarzda diniy va dunyoviy yondashuvlar chalkashtirilgan va qorishtirib yuborilgan holatlarni uchratamiz. Metodologik xatolardan yana biri ma’naviyatga o’ta bir tomonlama yondoshilganligidir. Unga faqat ma’naviy qadriyatlar, madaniy meros sifatida qaralgan. Ma’naviyat insonning ongi, yaratuvchilik jarayoni, ya’ni ideal hodisa sifatida ko’rilmagan.