Qarmii texnologiya fakulteti kt 176-17 guruh talabasi Elmurodov Sirojiddinning

Savol 3: Kristallizatorlarning qanday turlarini bilasiz?

Javob 3: Kristallanish jarayonini amalga oshirish uchun sanoatda turli uskunalar ishlatiladi. Bunday uskunalar davriy yoki uzluksiz ishlaydi. Ishlash prinsipiga ko‘ra kristallizatorlar bir necha turga bo'linadi: 1) erituvchining bir qismini bugʻlatish yo'li bilan ishlaydigan kristallizatorlar; 2) eritmani sovitish bilan ishlaydigan kristallizatorlar; 3) sovituvchi moslamasi boMmagan vakuum-kristallizatorlar; 4) mavhum qaynash qatlamli kristallizatorlar; 5) diskli kristallizatorlar; 6) kontaktli kristallizatorlar; 7) kolonnali kristallizatorlar; 8) ko‘p pog‘onali vakuum-kristallizatorlar va boshqalar.

Quyida ayrim kristallizatorlar konsruksiyasi bilan tanishib chiqamiz. Barabanli kristallizator. 1-rasmda suv bilan sovitiladigan barabanli kristallizatorning sxemasi berilgan. Bunday kristallizator sanoatda eng ko‘p tarqalgan bo'lib, g ‘ilof (4) bilan ta’minlangan silindrsimon qobiq (3) dan iborat. Baraban bandajlar (1), tayanch g ‘ildirakchalari (5) va tojli shesternya (2) yordamida aylanma harakatga keladi. G'ilofga sovitish uchun suv yoki havo beriladi. Eritma va sovituvchi suv qarama-qarshi yo‘nalish bo‘ylab harakat qilishadi. Barabanli kristallizatorning diametri 1,5 m va uzunligi 15 m gacha boʻlganda uning qiyaligi 1:100 yoki 1:200, aylanish soni esa 10-20 ayl/min bo'ladi. Bunday uskuna yordamida mayda kristall cho‘kma olish mumkin. Kamchiligi - barabanning ichki yuzasiga kristallar yopishib qoladi.

Vakuum -kristalizator. Qisman bugʻlatish uchun eritma bugʻlatish kamerasiga yuboriladi. Bug'latgichda vakuum-nasos va kondensator yordamida vakuum (bo‘shliq) hosil qilinadi (2-rasm). Bu'latgichda eritma barometrik quvur orqali yig‘gichga o ‘tadi. Hosil boʻlgan suv bug'lari vakuum-nasos orqali tortib olinadi. Cho‘kmaga tushgan kristallar yig‘gichning pastki qismidan tashqariga chiqariladi. Kristallardan ajralgan eritma yig‘gichning yuqorigi qismidan uzatiladi. Vakuum-kristallizatorlarda mayda o'lchamli kristallar olinadi. Bunday uskunalar uzluksiz ravishda ishlaydi.

Mavhum qaynash qatlamli kristallizator. Bunday kristallizatorlar katta o'lchamli va bir xil shakldagi kristallar olish uchun ishlatiladi. Mavhum qaynash qatlamli kristallizatorlarda kristallanish jarayoni eritma bir qismining bug'latilishi yoki eritmaning sovitilishi bilan olib boriladi. Mavhum qaynash qatlamli bug'latuvchi kristallizatom ing tuzilishi 3-rasmda ko‘rsatilgan. Bu uskuna qobiq quvurli sovitgich va sirkulatsiya qiluvchi nasosdan iborat. Uzluksiz so'riluvchi quvur orqali berilayotgan eritma qisman kristallardan ajralgan suyuqlik oqimi bilan aralashadi. Bu oqimning miqdori dastlabki berilayotgan eritmaning miqdoriga nisbatan bir necha marta ko‘p bo'lganligi uchun aralashgan eritmaning konsentratsiyasi va harorati kam o'zgaradi.Sovitgichga kirayotgan va chiqayotgan suyuqlikning kerakli haroratini hosil qilish maqsadida qo‘shimcha sirkulatsiya konturidan foydalaniladi.