Qarmii texnologiya fakulteti kt 176-17 guruh talabasi Elmurodov Sirojiddinning

Savol 2: Poliformizm nima misollar keltiring.

Javob 2: Polimorfizm ( yunoncha poli - koʻp, morphe- shakl) - bu baʼzi moddalarning turli kristall strukturali holatlarda boʻlish xossasi. Polimorfizm 1798 yilda kashf qilingan. Oddiy moddalar, shuningdek, organik va anorganik birikmalar polimorfizm xususiyatiga ega. Masalan, uglerod (C) tashqi koʻrinishi va fizik xossalariga koʻra bir-biridan keskin farq qiladigan kubik (olmos) va geksagonal (grafit) modifikatsiyalarga ega. Har bir polimorf modifikatsiya maʼlum temperatura va bosimda turgʻun boʻladi. Modda beqaror, metastabil (tormozlangan, toblangan, oʻta sovitilgan) holatda uzoq vaqt saqlanishi mumkin. Lekin modda to maʼlum omil taʼsir ettirilguncha (muayyan temperatura va bosim sohalari chegarasida) bu holatda boʻla oladi. Ikki modifikatsiyaning turgʻun sohasi umumiy chegaraga ega boʻlsa, beqaror holatdan turgʻun holatga oʻtish qaytar (enantiotrop) almashinish, umumiy chegaraga ega boʻlmasa, qaytmas (monotrop) almashinish boʻladi. Masalan, rombik tizimda kristallanadigan aragonit (CaSO3) qizdirilsa, trigonal singoniyada kristallangan kalsit (CaSO3) ga aylanadi. Lekin kalsitni qizdirish yoʻli bilan aragonitga aylantirish mumkin emas. Polimorfizm hodisasini oʻrganish yer osti boyliklarini izlab topishga va ularning paydo boʻlish xususiyatlarini toʻgʻri aniqlashga imkon beradi.