Qаrаqаlpаqstаn respublikаsi ministrler ken’esi jаnindаg’i ortа arnаwli bilimlendiriw bаsqаrmаsi

82-shınıg’ıw. Ko’shirip jazın’. Buyrıq meyillerdin’ qosımtalarının’ astın sızın’, olardın’ neshinshi bette ekenin aytın’.
1. – qa’ne kim qoldawlı bolsa, o’zin ko’rsetsin, men ha’zir eki tilla’ a’kelip beremen. 2. – Ma’wlen qa’ndekli, so’ylen’iz, mag’an aytqanların’ızdı o’z qulag’ı menen esitsin. 3. — Joq, men narazıman, — dedi Fazıl, menin’ toyımdı buzg’anı ushın onı jazalayman, bolmasa qaytadan meni maqtap qosıq shıg’arsın (T.Q.). 4. – Yaq sen, olay oylap ko’pshilik penen oynama! 5. — Haw, qaytsan’ diplomatın’dı alıp ketsen’-o! – dedi o’zinin’ so’ylew ırg’ag’ı menen. — Ay diplomat-a’m o’zlerin’e qalag’oysın! 6. — Hay endi, sen de dım onday etip so’yley berme ! 7. –Qoya tur, so’zimdi bo’lme, tap solay bolsın ! 8. — O’ytip, ha’silik etpen’, Qasım ag’a! Qudaytalam o’z gezegi menen o’zine kereginala beredi (A.S.). 9. — Azg’ana shıdan’lar! — dedi Rısqul biy — Jandosbaydın’ mu’ddha’sın tın’layıq! Aytsın! 10. — Qısqart! Jurtqa sizin’ ga’pin’izdi ertek qılıp otıra almayman. 11. — Izinen baslama, basınan basla. Tap usı karadan shıg’ıp ketkenin’nen basla, — dedi Allayar (T.Q.).
Sha’rt meyil. Sha’rt meyil forması ekinshi bir is-ha’rekettin’ isleniw ya islenbew sha’rtin bildiredi. Sha’rt meyil forması arqalı bildirilgen is-ha’reket ekinshi is-ha’rekettin’ (tiykarg’ı is-ha’rkettin’) qosımsha , ekinshi da’rejeli is-ha’reket wazıypasın atqaradı. Mısalı: Ha’rbir adam o’z erki, o’z intası menen islemese, jaqsı na’tiyje shıqpaydı (A.A’). Paxtanı erte eksen’ utasan’.
Sha’rt meyildin’ -sa/-se forması tu’bir ha’m do’rendi tu’bir feyillerdin’ bolımlı ha’m bolımsız tu’rlerine qosılıp, III bettegi sha’rt meyildi jasaydı. Bul formag’а I—II betlerdegi betlik qosımtaları qosılıp, onın’ qollanılıw o’risi ken’eyedi.
Sha’rt meyildin’ betlik qosımtalı tu’rine -shı/-shi janapayı qosılıp kelgende, aytılıw intonatsiyasına qaray buyırıw, o’kiniw, o’tiniw ma’nilerinde stillik jaqtan ku’sheytilip aytıladı. Mısalı: Ayaq qolın’dı tan’ıp taslag’anday ornın’nan qozg’almaysan’, tursan’shı (X.S.).