Qaraqalpaqstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli bilimlendiriw ministirligi berdaq atindag’i qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti



Download 0,71 Mb.
bet6/7
Sana28.03.2022
Hajmi0,71 Mb.
#514818
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Oylaw

Abstraktsiya-bul haqiyqatta o`z aldina o`mir su`rmeytug`in qubilistin` qanday-da bir ta`repi yamasa aspektin belgilew (ayiriw). Abstraktsiyalaw olardi, a`dette aldin ala o`tkerilgen analiz ha`m sintez tiykarinda elede teren`irek u`yreniw ushin orinlanadi. Bul operatsiyalardin` na`tiyjesi sipatinda jiyi tu`siniktin` qa`liplesiwi shig`adi.
Tek g`ana qa`siyetler emes, al ha`reketler de, sonnan ma`seleni sheshiw usillari, abstraktsiyalang`an boliwi mu`mkin.
Ja’ne de ko’plegen adamlar oylaw ha’m qiyaldi bir-biri menen aljastirdi. Sonin’ ushin qiyalg’a totalip o’tsek. Qiyal basqa psixikaliq protsesslerden bo`lek turatug`in ha`m sonin` menen birge qabillaw, oylaw ha`m este saqlap qaliw arasindag`i araliq jag`daydi iyeleytug`in, adam psixikasinin` ayriqsha formasi. Psixikaliq protsesstin` bul formasinin` spetsifikasi sonnan ibarat, qiyal barliq psixikaliq protsessler ha`m jag`daylar ishinde en` psixikaliq bolip, tek adam ushin xarakterli ha`m tan` qalarliq usil menen adam organizminin` isha`reketi menen baylanisli. Bul fenomennin` sirlilig`ina keletug`in bolsaq, usi ku`nge shekem qiyal mexanizmi, sonnan onin` anatom iyafiziologiyaliq tiykari haqqinda hesh na`rse ma`lim emes. Adam miyinin` qaysi jerinde qiyal sheklenedi.Bizlerge belgili qaysi nerv organikaliq struktura menen baylanisli. Bul a`hmiyetli sorawlarg`a biz konkret hesh na`rse ayta almaymiz. Qiyal ja`rdeminde adam do`retedi, o`z is-ha`reketin jobalastiradi ha`m oni basqaradi. Adamnin` derlik barliq materialliq ha`m ruwxiy ma`deniyati adamnin` qiyali ha`m do`retiwshiligi o`nimi esaplanadi. Qiyal adamg`a jag`dayda bag`darlaniw ha`m praktikaliq ha`reketlerdin` tikkeley bolmag`an aralasiwisiz ma`selelerdi sheshiw mu`mkinshiligin beretug`in ko`rgizbeli-obrazli oylawdin` tiykari esaplanadi. Ol turmistin` praktikaliqha`reket ya mu`mkin bolmag`anda yamasa qiyin bolg`anda, yaki uliwma maqsetke muwapiq bolmag`an jag`daylarda
ja`rdem beredi. Qiyaldin` qabillawdan ayirmashilig`i sonnan ibarat, onin` obrazlari barliq waqitta da haqiyqatliqqa tuwri kelmeydi, onda fantaziya, oylap tabiw elementleri bar. Eger qiyal sanag`a hesh biri yamasa haqiyqatliqqa tuwri kelmeytug`in kartinalardi salsa ol fantaziya dep ataladi. Eger, sonin` menen birge, qiyal keleshekke bag`darlansa-ol arziw yamasa a`rman dep ataladi. Jan`adan elesletiwshi qiyal etiw- bul adam ushin jan`a bolg`an ob`ektlerdi olardin` su`wretleniwine, sizilmasina, sxemasina qaray ko`z aldina keltiriw boladi. Tvorchestvoliq qiyal etiwdin` jan`adan qiyal etip elesletiwden ayirmashilig`i sonnan ibarat, yag`niy
tvorchestvoliq qiyal etiw tvorchestvoliq is protsessinde jan`a obrazlardi o`z betinshe do`retiw boladi. An`sag`an keleshektin` obrazlarin do`retiwdi a`rman etiw dep ataydi. Qiyal to`rt tiykarg`i tu`rde boliwi mu`mkin- jedel, passiv, o`nimli ha`m reproduktiv. Aktiv yamasa jedel qiyaldan paydalana otirip adam o`z qa`lewi menen, erktin` ku`shi menen o`zinde tiyisli obrazlardi payda etedi. Passiv oylaw obrazlari tosattan, adamnin` qa`lewi ha`m erkine qaramay payda boladi. O`nimli oylawdin` ayirmashilig`i, bunda haqiyqatliq adam ta`repinen tek g`ana mexanikaliq nusqalanip yamasa elesletilmesten sanali konstruktsiyalaydi. Biraq bunda obrazda ol do`retiwshilik qayta jan`alanadi. Reproduktiv qiyalda haqiyqatliqti qalay bolsa sol turisinda ko`z aldinakeltiriw ma`selesi turadi, bunda fantaziya elementleri bolsa da, bunday qiyal do`retiwshilikke emes, al ko`birek qabillaw yamasa este saqlawg`a uqsaydi. Oylawdin` a`hmiyeti. Oylaw miynet protsessinde payda boladi ha`m rawajlanadi. Qanday da bir buyimdi sog`iwdan burin adam neni sog`iwdi, qalayinsha sog`iwdi, usi sog`ilg`an buyim qalay bolip shig`atug`inin ko`z aldina keltiredi. Adam oylawinin` jumisi a`debiyat ha`m iskusstvo menen sheklenbeydi. Ko`pshilik da`rejede ol ilimiy, texnikaliq, do`retiwshiliktin` basqa tu`rlerinde ko`rinedi. Buljag`daylardin` barlig`inda fantaziya qiyaldin` tu`ri sipatinda duris rol` atqaradi. Bul- tu`s ko`riw, gallyutsinatsiya, a`rmanlar.

Download 0,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish