Qaraqalpaqstan mámleketlik universiteti tariyx fakulteti studenti Abatbaev Azizbektiñ Orta Aziya arxeologiyasi paninen slayd jumisi

Qaraqalpaqstan mámleketlik universiteti tariyx fakulteti studenti Abatbaev Azizbektiñ Orta Aziya arxeologiyasi paninen slayd jumisi

Tema: Orta Aziyada erte temir dawrinde sharwa xaliqlariniñ madinyatlari

• Joba:
• Temir dawri ozgeshelikleri
• Oylap tabiliwlar
• Orta Aziyada temir dawirine tiyisli estelikler

• Temir dáwiri degen atamani arxeologiya pànine fransuz alimi Kristian Yurgensen Tomsen tárepinen XIX àsirde kiritilgen

• Dıyxanshılıq- erte temir dawrinde islep shigariwdiñ dáslepki túri bolıp, bunda temir metalinin isletiliwinde oniñ orni áhmiyetli bolıp esaplanadı.

• Islep shıǵarıwdiñ ekinshi tarmagi ónermentshilik bolıp, erte temir dawrinde ol dıyxanshılıqtan ajıralip bolek tarmaqqa aylandı. Ónermentshilik tiykarinan temirshilik kasibinen baslanadı. Neolit dáwiriniń eń úlken jetiskenliklerinen biri gulalshiliq payda bolıwı edi. Biraq bul xojalıq oylap tabiliw dıyxanshılıq dogereginde rawajlangan edi.

Temir dáwiri e.sh I mıń jıllıqdan eramizdiñ I ásirde shekem

Oylap tabıliwlar

• Irrigatsiya texnikası, dıyxanshılıqtiñ rawajlanıwı
• Xalıq saniniñ ósip bariwi
• Dıyxanshılıqtan ónermentshiliktiñ ajralıp shigiwi

Iri texnik oylap tabiliwlar

• Temirshilik ustaxanasi
• Qol digirmani
• Toqiw ctanoklari
• Arxitektura elementleri

• Orta Aziyada erte temir dawri bizin eramizdan aldinģi I mıń jıllıq penen belgilenedi.

• Temir dawrinine tiyisli onlap estelikler Turkmenistan Respublikasıniñ qubla, Ózbekstanniñ Qashqadárya Zarafshan oazisi, Ferǵana oypatlıgi hám de Tashkent hám Xorezm walatlari teretoriyalarinda uyrenilgen.

• Ózbekstan aymaǵında erte temir dáwirine tiyisli kóplegen mákanlar tabılǵan. Afrosiyob, Daratepe, Kozaliqir, Uygarak, Chust, Dalvarzin, Oqtom, Kuchuktepa, Sangirtepa estelikleri usı dáwirge tiyisli.

• Orta Aziyada eń birinshi temir dawrin uyreniw amerikliq alim R. Pampelli uyrengen. Al onnan soń bolsa 1954-1954-jillari M.EMasson basshılıǵındaǵı Turkmenistan arxeologiyaliq ekspeditsiyasin alıp bargan.

Itibarıñiz ushın raxmet