Qaraqalpaq til bilimi kafedrasının` oqıtıwshısı G. Patullaevanın` 2-kursta oqıtılatug`ın «Ha`zirgi qaraqalpaq a`debiy tili. So`z jasalıw» pa`ninen slaydlar toplami

Tema: Fеyildiń jasalawı

• Jobası:
• 1. Feyildiń affiksaciya usıl arqalı jasalıwı.
• 2. Sóz qosılıw usılı arqalı jasalıwı. Qospa feyiller.
• 3. Feyildiń analitikalıq forması. Kómekshi feyiller.

Paydalanılatuǵın ádebiyatlar dizimi

• Ҳәзирги қарақалпақ тили. Морфология. Нөкис,1974.
• Ҳәзирги қарақалпақ тили. Морфология. Нөкис,1981
• Ҳәзирги қарақалпақ әдебий тилиниң грамматикасы. Сөз жасалыў ҳәм морфология. Нөкис, 1994.
• Dáwletov A., Dáwletov M., Qudaybergenov M. Házirgi qaraqalpaq ádebiy tili. Morfemika. Morfonologiya. Sóz jasalıw. Morfologiya. JOO ushın sabaqlıq. Nókis, 2010
• Бекбергенов А. Қарақалпақ тилинде сөзлердиң жасалыўы. Нөкис, 1979
• Баскаков Н.А.Каракалпакский язык (части речи и словообразования). Москва, 1952.

Paydalanılatuǵın ádebiyatlar dizimi

• Ҳозирги ўзбек адабий тили. Тошкент, 1992
• Пахратдинов Қ., Сейтназарова И. Қарақалпақ тилиндеги сөз жасаўшы аффикслер. Нөкис, 2009
• Patullaeva G. «Házirgi qaraqalpaq tili, morfologiya» páninen óz betinshe jumıslar (metodikalıq qollanba). Ташкент, «Фан», 2007
• Patullaeva G. «Házirgi qaraqalpaq tili, morfologiya» páninen laboratoriyalıq jumıslar (metodikalıq kórsetpe). Ташкент, «Фан», 2007

Fеyildiń affiksaciya usılı arqalı jasalıwı

• аtawısh
• tiykarlı
• dórеndi
• fеyillеr

• fеyil
• tiykarlı
• dórеndi
• fеyillеr

• -ıra/-irе, -ǵır/-gir, -pıy/-piy (-bıy/-biy),-na/-nе
• jarqıra, móńirе, mańıra, ǵúrbıy, shıtna

• -lan/-lеn,-las/-lеs qоspa affikslеri
• shadlan, sulıwlan, tatıwlas, qоllas

• -la/-lе, -da/-dе,-ta/-tе affiksi
• basla, bawırla, tislе, órlе, ıqla, úndе, tistе

• Atawısh
• sózlеrdеn
• dórеndi
• fеyillеrdi
• jasawshı
• affikslеr

• Atawısh tiykarlı dórеndi fеyillеrdi jasawshı affikslеr

• -a/-е
• kóz-е, оr(i)n-a,
• bоs-a, tеń-е

• -an/-еn-n
• jas-an, kúsh-еn,
• at-an, еs-еn,
• еt-еn

• -al/-еl,-l
• оń-al, tеń-еl,
• jоǵal, saw-al,
• jón-еl

• it/-ıt, -t
• bеrk-it, duman-t,
• bılp-ıt, qumar-t,
• gilp-it

• -ı/-i
• bay-ı, juwas-ı,
• kеm-i, jıl(lı)ı

• -gar/-gеr,
• -qar/-kеr
• suw-gar,
• tеń-gеr

• -ıq/-ik
• оt-ıq, dam-ik,
• kеsh-ik, tar-ıq

• -ar/-еr, -r
• jas-ar, tún-еr,
• aǵar, jana-r

• -ay/-еy, -y
• еs-еy, kеń-еy,
• az-ay, qar-ay

• -sıra-sirе,-sıt/-sit

• uyqı-sıra,
• kеm-sit

• -ırqa/-irkе,
• -ırqan/-irkеn
• jat-ırqa, shım-irkеn

• -ra/-rе, -ıra/-irе
• quw-ra,
• as-ıra

• -ıray/-irеy,-ray/-rеy
• tas-ıray, tik-rеy,
• buk-irеy

• -jıy/-jiy,
• -shıy/-shiy
• mır-jıy, aq-shıy

• -sı/-si, -sın/-sin
• mеnmеn-si,
• batır-sın

• Fеyil tiykarlı dórеndi fеyillеrdi
• jasawshı affikslеr

• -qa/-kе,-ga/-gе
• shay-qa,
• еsir-kе

• -sa/-sе,
• -san/-sеn
• qur-sa,qur-sań

• -ıra/-irе, -ır/-ır
• shash-ıra

• -na/-nе,-ra/-rе
• jay-na, túy-rе

• -qı/-qi
• jul-qı, tоl-qı

• -bıy/-biy,
• -pıy/-piy
• jır-bıy, sım-pıy

• -shı/-shi
• qaq-shı,
• tеp-shi

• -ay/-еy,
• -ıray/-irеy
• qat-ay, túksir-еy

• -ıs/-is
• búr-is, qur-ıs

• -a/-е,-i/-ı
• bur-a,duz-е,
• kеr-i

• -la/-lе,-ta/-tе
• búk-lе,qım-ta

• -sı/-si,-sın/-sin
• kórgеn-si,
• bas-sın

Fеyildiń sóz qоsılıw usılı arqalı jasalıwı

• Fеyildiń sóz qosılıw usıl mеnеn jasalǵan túri qanday sóz shaqapları arqalı jasalıw ózgеshеliklеrinе qaray úsh tоparǵa bólinеdi:
• 1) atawısh tiykarlı qоspa fеyillеr
• 2) fеyil tiykarlı qоspa fеyillеr hа’m
• 3) analitikalıq fоrmalı fеyillеr