Qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti Shettiller fakulteti Gid joldasligi 104- gruppa studenti Muratbaeva Fatimanin’ “G’a’rezsiz O’zbekistan Respublikasinin’ duziliwi ham onin tariyxiy ahmiyeti” temasinda tayarlagan referat jumisi

Qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti Shettiller fakulteti Gid joldasligi 104- gruppa studenti Muratbaeva Fatimanin’ “G’a’rezsiz O’zbekstan Respublikasinin’ duziliwi ham onin tariyxiy ahmiyeti” temasinda tayarlagan REFERAT jumisi

Jobasi:

● Garezsizlik jillarinda milliy madeniyat ham ruwxiy qadiryatlarimizdin qayta tikle

niwi haqqinda.

●Ozbekistan xaliqlari madeniyat tariyxi ham rawajlaniw tendensiyalari ham basqishlari.

●Ozbekistan rawajlaniwindagi siyasiy ham sotciyalliq ekonomikaliq turmistagi ozgerisler.

●Elimizdin madeniy rawajlaniw tariyxinda siyasiy partiyalar ham sholkemlerdin xizmeti.

●Ozbekistannin ekonomikaliq ham siyasiy rawajlaniw tatiyxinda “Ozbek modeli” nin ahmiyeti.

• 1990-jilg’a kelgende buring’I awqam quramindag’I respublikalarda g’a’rezsizlik ushin ha’reketler ku’sheydi.Usi ha’reketler na’tiyjesinde 1990-jildin’ o’zinde SSR da bo’liniw ju’z berdi.Awqam quraminan da’slep Baltik boyi respublikalari son’ Gruziya bo’linip shiqti.
• Respublika Oliy kengashi 1991-jili 26-avgust ku’ni O’zbekstannin’ ma’mleket g’a’rezsizligi haqqinda nizam proektin tayarlaw ha’m 31- avgustta Oliy Kengash sessiyasin shaqiriwg’a qarar etti.
• Usinday jag’dayda O’zbekstan Oliy Kengashi XII shaqiriq gezeksiz altinshi 1991-jili 31-avgustta jumisin basladi.1991-jili 29-dekabrde O’zbekstan Respublikasi ma’mleket g’a’rezsizligi boyimsha dawis beriwge qatnasqanlardin’ 98,2% ma’mleket g’a’rezsizligin qollap quwatlap dawis berdi

• Tariyxiy waqiyalardi u’yreniwde qanday ilimiy-teoriyaliq metodologiyaliq tiykarlarg’a tiykarlaniwdin’ a’hmiyeti og’ada u’lken.
• Prezidentlik lawaziminin’ sho’lkemlestirilowi 1990-jili 24-martta XII shaqiroq O’zbekstan SSR Oliy Sovetinin’ bironshi sessiyasinda O’zbekstan tariyxinda birinshi ma’rte Prezidentlik lawazimin sho’lkemlestiriw haqqinda qarar qabil etildi.
• O’zbekstan Respublilasinda Prezidentlik lawaziminin’ sho’lkemlestiriliwi g’a’rezsizlik ushin gu’res barisinda qoyilg’an da’slepki qa’demler edi.Watanimizdin’ qu’direti ha’m ku’shi xaliq araliq maydandag’I abiroyinin’ barg’an sayin artip baratirg’anlig’in jurtimizda a’melge asirilip atirg’an reforma ha’m o’zgerislerdin’ a’hmiyetin teren ko’zden o’tkergen halda an’law oni a’melge asirilg’an u’lken jumislar sebepli jurtimizdin’ ba’rshe aymaqlarinda sonnan Qaraqalpaqstan Respublikasin’ ko’rinisi tu’pten o’zgerip abad bolip baratirg’anlig’I O’zbekstan ozinin’ ken’ ekonomikaliq o’siw da’rejesi sheberlik penen turmisqa engizilmekte.

• Tariyxiyliq qagiydasi har qanday waqiyalardi oz dawirinin aniq tariyxiy sharayatinan kelip shiqqan halda uyreniwdi talap etedi.Bugingi kunde garezsiz Ozbekistanda jasawshi xaliqlar ozlerinin materialliq ham ruwxiy madeniyatinin ogada bay madeniy miyraslari bolgan:Orta asirdegi Samarqand Buxara Xiywa ham Mizdakhan siyaqli arxitekturaliq kompleksleri menen belgili bolsa al ruwxaniy madeniyat tarawinda Orayliq Aziyada en daslepki Oyaniw renessans Farabiy Al Xorazmi Abu Rayxan Benuniy Abu Ali ibn Sino Mirza Ulugbek Alisher Nawayi ham Ajiniyaz siyaqli alim ham jamiyetlik oy pikir iyeleri menen dunyaga tanilgan.

• Ozbekistan mamleketlik garezsizligin qolga kirgizgen kunnen baslap aq xalqimizdin bay manawiy miyrasin tiklew ham rawajlandiriw jamiyet manawiyatin rawajlandiriw mamleket siyasati darejesine koterilip oni tamiynlewshi madeniy agartiwshiliq reformalardin bagdarlari belgilep alindi.Birinshiden eger garezsizliktin daslepki jillarinda jamiyettin ruwxiy turmisindagi en tiykargi bas waziypa puxaralarda buringi awqam dawirine tan oylawdi eskinshe pikirlew sarqitlarin joq etiw bolgan bolsa ekinshi tiykargi waziypa sipatinda puxaraliq jamiyetin qaliplestiriw belgilendi.Sonday aq garezsizlik sebepli mamleketimizde demokratiyaliq jamiyetti quriw ushin juda ulken ham ahmiyetli jamiyetlik siyasiy huquqiy tiykar jaratildi.Prezidentimizdin tikkeley basshiliginda milliy manawiy miyraslarimizdin ulli tulgalari bolgan alimlarimizdin ulamalardin shayirlardin muqaddes isimleri qayta tiklendi yubileyleri ken kolemde otkerildi.

• Samarqand Buxara Xiywa Qarshi Margulan Tashkent qalalarinin dunyaliq ruwxiy madeniyattin durdanalari bolgan Avesto kitabi ham Alpamis dastanlarinin yubileyleri koterinkilik penen belgilendi.
• 1997-jili Xiywa ham Buxaranin 2500 jilligi.
• 2002-jili Termizdin 2500.AlShaxrisabzdin 2700 jilligi.
• 2003-jili Nokistin 70 jilligi.
• 2006 jili Qarshinin 2700 jilligi.Xorezm Mamun akademiyasinin 1000 jilligi belgilendi.

• Milliy bayram Nawriz diniy bayramlar Oraza Hayiti ham Qurban Hayitlari qayta tiklendi.Konstituciyaliq darejede hujdan erkinligi jariyalandi ham amelde tamiynlendi.Diniy ham dunyaliq bilim beretugin Tashkent Islam universiteti ashildi

• Garezsizlik jillarinda milliy madeniy manawiy tikleniw salasinda amelge asirilip atkrgan ken kolemli jumislardi Qaraqalpaqstan Respublikasi misalindada ayqin koriwimizge boladi.Konstituciyaga muwapiq mamleket hakimiyati organlarinin burinhi totalitar duzimnen birotala parq qilatugin hakimiyatlardin yagniy nizam shigariwshi atqariwshi ham sud hakimyatlarinin boliniwi prinsipine tiykarlangan duzim jaratildi.Olardin har birinin xizmetinde huquqiy tiykardaavtotarizm ham totalitarizmnin qaytalaniwin biykar etetugintiyanaqli demokratiyaliq normalari ham jol jobalari pitkerildi.Sholkemlestirilgen atqariwshi hakimiyat organlari duzimi buringilarinan birotala parq qiladi.
• Olar rejelew bolistiriw waziypalarinan azat bolip ekonomikaliq siyasatti muwapiqlastiriw ham tartipke saliw rolin atqarmaqta.Koplegen wazirliklerdin ornina bazar sharayatlarina say keletugin xojaliq birlespeleri awqamlari korporatciyalari duzildi.

• 1992-jili dekabrinde O’zbekstan Respublikasinin qabil etiliwi mamleket turmisinda ulken siyasiy waqiya jan’a O’zbekstandi tiklew barisinda ahmiyetli qadem boldi.Ozinin’ tiykarg’I nizaminda ma’mleket du’zimi principlerin puqaralardin huqiq ham erkinliklerin jamiyetti rawajlandiriwdin’ ekonomikaliq negizleri ha’m strategiyaliq bag’darin bekkemlep qoymagan ma’mleket toliq suveren ma’mleket bola almaydi.Konstituciya suveren ma’mleketimizdin’ nizamshiliq huquqiy negizin du’ziwdin’ tiykarg’I tirnag’I g’a’rezsiz ma’mleketimizdin’ shirayli tasi boldi.

• Jan’a ja’miyetke o’tiw menen baylanisli waziypalardi a’melge asiriwda jana sha’rayatqa sa’ykes basqariw sistemasin islep shig’iw ha’m ja’miyrttin’ ekonomikaliq tiykarin payda etiw talap etildi.
• 1991-jili18-noyabr kuni qabil etildi.
• 1992-jili 2-iyulga kelip O’zbekstan Respublikasi Oliy Kengashinin’ X sessiyasinda ‘’O’zbekstan Respublikasinin’ gerbi haqqinda’’nizam qabil etildi.
• 1990-jili 20-iyunda G’a’rezsizlik Deklaraciyasinin’ qabil etiliwi menen birgelikte payda bolg’an edi.

Bes princip haqqinda;

• Elimiz ga’rezsizlikke eriskennen keyin rawajlaniwdin’ qaysijolinanbariwi milliy ekonomikani rawajlandiriwda qaysi principlerge tayanadi siyaqli bir qaraganda juzekikoringenmenen lekin juda’ quramali mashqalani sheshiwge tuwra keledi.Mamleketimizdin birinshi PrezidentiIslam Karimov bunday ekonomikaliqjamiyetlik siyasiy mashqalalardi sheshiwge qaratilgan Ozbekstannin’ keleshek rawajlaniwinbelgulep bergen besptincipti ortag’a tasladi.Bul haqqinda da’slep 1992-jili’’O’zbekstannin’ rawajlaniw joli’’dep atalg’an miynetinde pikir ju’ritilgen edi.Son’inan 1993-jili ja’riyalang’an ‘’O’zbekstan bazar mu’na’sibetlerine o’tiwdin’o’zine ta’n joli’shig’armasinda tupkilikli ekonomikaliq reformalardi a’melge asiriwdin’ 5 principin teren’ha’r ta’repleme tiykarlap berdi.

O’zbek modeli dep ta’n aling’an rawajlaniw jolinin’ o’zegi.

• Ekonomikaliq ideologiya dogmalarinan azat etiwma’mleket bas reformator ekenligi turmistin’ barliq tarawlarinda nizam u’stinligintamiynlew lazimlig’I ku’shli sotciyalliq siyasat ju’rgiziw bazar mu’nasibetlerine basqishpa-basqish o’tiw.
• Ma’mleketimizde kishi ha’morta biznesti jeke isbilermenlikti rawajlandiriw za’ru’rli ma’sele esaplanadi.