Qaraqalpaq ádebiyatí

Soraw hám tapsırmalar
1.  M. Qashqariydiń ómiri, dóretiwshiligi haqqında maǵlıwmatlar 
keltiriń.
2.  «Devanu  luǵati-t-turk»  miynetiniń  túrkiy  xalıqlarǵa  ortaq 
mádeniy miyras ekenligin túsindiriń.
3.  Miynettiń baspa kórgen qanday nusqaları bar?
4.  Miynettiń ádebiy-kórkem miyraslar jıyıntıǵı ekenligin dálilleń.
5.  Miynettegi  keltirilgen  ádebiyat  úlgileriniń  hárbirinen  besten 
kem bolmaǵan mısallar yadlań.
MAXMUd QAshQArIy «sÓZLIgInde» KeLtIrILgen
ÁdeBIyAt úLgILerI
tábiyat qosıqları
Qish yan bila tokushti,
Kinir qozunǵ baqishti,
Tutushqali yaqishti,
Utǵalimat oǵrashur.
(Qıs  penen  jaz  tógisti.  Bir-birine  jaman  kóz  benen  qaradı. 
Olar birin-biri jeńiw ushın bellesti).
Qish iarıru suwlánur,
Er at manin yauruńur,
Iklar neme saurnur,
At yin tani tagrishur.
(Qıs ótiwi menen suwlar sarqırap aǵadı. Jigitler bedew atların 
minip  jolǵa  shıǵadı.  Eginler  jelkildep  ósip,  bedew  atlar  tepsinip 
oynaydı).

---

25
Qıs aytadı:
Ol qar qamuǵ kishin inar,
Ashliǵ, tariǵ, annin unar,
Iawlıq yaǵı mándá tinár,
Sen neliban gebrashur.
(Qar  tek  ǵana  jawadı.  Arpa,  biyday  hám  basqa  eginler  nár 
alıp  ósedi.  Bir-biri  menen  dushpan  adamlar  tınıshlanadı.  Al  sen 
kelgennen baslap olar háreketke kirisedi).
Jaz aytadı:
Yilki yarım otlatur.
Otlab annin eglatur,
Báklár samiz atatur,
Sauunub uǵur ayurashur.
(Men  kelgen  waqıtta  jılqılar  jerden  ózleri  shóp  alıp  jeydi. 
Juǵımlı  kók  shóplerdi  jep  semiredi.  Bekler  semiz  atlarǵa  minedi. 
Quwanıshqa sıymay birin-biri qıdıqlap oynaydı).