Amir Temur siymosi.
Turkiston amirlari o`rtasida bo`lgan kurashlarda g`olib chiqqan Amir Temur
1370 yil 9 aprel kuni, bu-Qur’oni karim nozil etilgan ramazon oyi o`n ikkinchisida,
chorshanbai murodbaxshda yuz berdi,- Turkiston taxtini egalladi. Shunda Amir
Temur 34 yoshga kirgan edi. Amir Temur XIV asrning ikkinchi yarmi va XV asr
boshida jahonda siyosiy iqlimni belgilashda katta nufuzga ega bo`lgan siymo
darajasiga ko`tarildi, jahon tarixiga ta’sir o`tkazuvchi davlat arbobiga aylandi “Buyuk shaxslarni millat qayg`usi, xalq dardi yaratadi”, deb ta’kidlagan
O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov: ”Dunyoning qaysi yerida,
qaysi zamonda Amir Temurdek buyuk sarkarda, Amir Temurdek buyuk davlat
arbobi, Amir Temurdek ilm-fan, ma’naviyat va ruhoniyat homiysi bo`lgan?”
Chindan ham, o`rta asrlar sharoitiday murakkab bir davrlarda yashab, o`zining
jon huzurini emas, balki dastavval Vatan ravnaqi g`amini chekish, parokanda
yurtni birlashtirish, ilmu fan homiysi-yu bunyodkor bo`la olish Amir Temurning
favqulodda bir shaxs ekanligini ko`rsatadi.
Buyuk sarkarda Sohibqiron Amir Temur Movarounnahr va Xurosonni
birlashtirib, markazlashgan saltanatga asos soldi. Jahon sahnasida, Yevropani
saqlab qolgan mard sarkarda nomi bilan, milliy davlatchiligimizga tamal toshini
qo`ygan shaxs sifatida tarixda nomi qoldi va bugun avlodlari har daqiqada nomini
ulug`laydi.
Amir Temur ordeni, Amir Temur haykallari,Amir Temur va temuriylar
muzeyi, Amir Temur ko`chasi, Amir Temur bekati, Amir Temur mahallasi, Amir
Temur mavzesi, Amir Temur nomli maktab, Amir Temur guruhi. Shundan xulosa
qilishimiz kerakki, millat, xalq, yurt, vatan uchun xizmat qilgan, kerak bo`lsa
jonini fido qilganlar mana shunday ulug`lanadi.
XALQ YARATGAN DAHO
XX asr o`zbek adabiyotida Amir Temur uchun kuyib-yonganlardan va ehtimol,
birinchisi-otashin ma’rifarparvar adib Abdurauf Fitratdir.
“Temur oldinda” maqolasida Sohibqiron maqbarasini ziyorat etgan adib ko`nglida
nechog`lik hayojanli tuyg`ular kechganligining guvohi bo`lamiz:
“Sening ziyoratingga keldim, sultonim!..-deb hayqiradi adib.- Ulug` xoqonim!
Turklik sharafi talandi. Turkning nomusi, e’tibori, iymoni, vijdoni zolimlarning
oyog`lari ostinda qoldi. Turkning yurti, ulog`i, o`chog`i, Turoni yot qo`llarga
tushdi! Xoqonim! Turklikka xiyonat qilganlar turk bo`lsalar ham qonlarini oqitmoq
sening muqaddas odatingdur, yotma, tur! Sening omonatingga xiyonat qilganlarni
ez, ur, o`ldir! Men uch kunlik umrimni tinchgina o`tkazmakchi bo`lmasa erdim,
shularning birortasi bo`lmas edi. Men qo`limga topshirdig`ing qilichni
tashlab, cholg`uni olmasa edim,Turonim talanmas edi… Ey arslonlar arsloni!
Menim yozuqlarimdan o`t, mening qo`limni tut, belimni bog`la, muqaddas
fotihangni ber! Sening dunyoga sig`magan g`ayratingga ont ichamanki,
Turonnning eski sharaf va ulug`ligini qaytarmasdanburun oyoqdan o`tirmasman! ” (“Hurriyat” gazetasi, 1917 yil 31 oktabr soni) Amir Temurning to`rt o`g`li va ikki qizi bo`lgan. Farzandlar- o`g`illar ham, qizlar ham harbiy san’at sirlaridan yaxshi xabardor bo`lishgan. Jahongir Mirzo Amir Temurning Turmush oqa degan xotinidan dunyoga kelgan. Jahongir Mirzoning
singlisi Oqa Begi xonim bo`lgan. Amir Temurning yana Umarshayx Mirzo, Mironshoh Mirzo, Shohruh Mirzo singari o`g`illari, Sulton Baxt begim degan shaddod qizi bo`lgan. Sohibqiron mehribon ota, qattiqqo`l murabbiy sifatida barchasini diqqat markazidan qochirmasdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |