Qadimiy xalqimiz o‘zining bir necha ming yillik tarixi davomida ko‘plab mashaqqatli davrlarni boshidan kechirdi. Mana shunday mashaqqatli davrlardan biri podsho Rossiyasi bosqini va mustamlakachiligi davridir

o‘shinlariga «Samarqand va Buxoro qo‘shin to‘plab guyo ruslar bunyod etgan tinchlikni buzmokda» degan mazmundagi soxta murojaatnoma yo‘llaydi. Fon Kaufman urush boshlab, Yangiqo‘rg‘onni eg‘allagach, 1868 yil 1 may kuni Cho‘ponota tepaligida Samarqand uchun hal kiluvchi jang bo‘ladi. 2 may kuni shaharning ayrim sotqinlari kuzatuvida Kaufman shaharga kirib boradi. Buxoro amiri uchun Samarqandning qo‘ldan ketishi og‘ir musibat edi. U qo‘shin tuplab Zirabuloqda ruslar bilan yana jang qiladi. Bu jangda ham ruslar xiyonat tufayli g‘alaba qiladi. (bu jangda amir qo‘shinidagi Usmon tuksabo xoinlik qilgan edi).

Bir oydan so‘ng rus qo‘shinlari Kattaqo‘rg‘onga yurish boshladi. 31 maydan 1 iyunga o‘tar kechasida Samarqandda ko‘zg‘olon ko‘tarildi. Bu xabar Kaufmanga yetgach, Zirabuloq yaqinida Buxoro amirligi qo‘shinlarini yengib, tezlik bilan Samarqandga qaytdi. 6 iyunda Samarqandni o‘qqa tutishga buyruq berdi. Qirg‘in 3 kun davom etdi. bo‘lib o‘tgan voqealarni o‘z ko‘zi bilan kurgan rassom V. Vereshchagin shunday deb yozgan edi. «Zobitlar qurshovida safar o‘rindig‘iga yastanib olgan janobi oliylari Konstantin Petrovich to‘xtovsiz papiros chekar va mutlaqo shavqatsiz oxangda: