Qadimgi turkiy til fanining predmeti, maqsad va vazifalari. Ularning topilishi, O‘qilishi. Qadimgi turkiy obidalar va turkiy yozuvlar

O (o‘qu)harfi. Bu harf uchi o‘ngga qaragan burchak shakliga o ega. O‘qu harfi lablangan til orqa o va u unlilarini bildiradi: zGu oğuz - oʻgʻiz, zquT toquz - toʻqqiz, uxDQ qadğu – qayǧu (BX).
Ö (o‘ku) harfi. Bu harf bir butun va ikki yarim tayoqchadan tuzilib, yarim tayoqchalar burchak hosil qilgan holda butun tayoqchaning o‘ng tomoniga, yarmidan yuqorisiga quyidagi ilgaklarda birlashtiriladi: w. Bu harf lablangan til oldi ö va ü unlilarini bildiradi: wrtw ötrü - keyin, Frwt türk - turk, xLv uluğ - ulugʻ (KT).
E harfi. Bu harf O‘rxun yodgorliklarida yo‘q. Buning shakli ayqashgan yoki yondoshgan ikki yoy yoki burchakdan iborat: e. Bu harf e tovushini bildiradi.
Quyidagi harflar lab undoshlarini bildiradi:
P (pi) harfi. Bu harf p harfidan ilgagining chap tomonga qaraganligi bilan farqlanadi p va p fonemasini anglatadi: ap apa – opa (O‘ngin), poQ qop – butunlay (KT), pL alp – pahlavon (To‘n).
B (ab)harfi. B b fonemasining “yo‘g‘on”, b harfi “ingichka” variantini bildiradi: DoB bod - urug‘, NDoB bodun – xalq, Glib bilig – bilim, aGlib bilgä – dono (Ton).
M (mi) harfi. Bu harf m fonemasini anglatadi va m shakliga ega. Transkriptsiyada ham, translitertsiyada ham m harfi bilan ifodalanadi: ixmQ qamağï
– hammasi, imrgj - yigirma, auuB zms semiz buqa – semiz buqa (To‘n).
Til oldi tish undoshlari: T (at) harfi. T, Ô harflari t fonemasining “qalin” variantini, t esa “ingichka” variantini bildiradi. Bu harf transliteratsiyada t harfi bilan ko‘rsatiladi. T belgisi ko‘proq yenisey manbalarida, Ô esa orxun bitiglarida uchraydi: