Qadimgi sharq adabiyoti jahon adabiyoti kafedrasi dotsenti Bahor To’rayeva reja

Eng qadimgi ogʼzaki adabiyot yodgorliklari. Dastlab ogʼzaki shaklda paydo boʼlgan badiiy ijod yozma adabiyotning vujudga kelishi uchun keng imkoniyat yaratdi. Xalq ogʼzaki ijodiyotining oʼziga xos xususiyati shundan iboratki, u ilk yaratilgan shaklini toʼla saqlab qolmay ogʼizdan-ogʼizga, avloddan-avlodga, davrdan-davrga oʼtib, sayqallashib boradi. Shu yoʼsinda badiiy ijod asarlarining turli variantlari vujudga keladi. Uzoq oʼtmishda ajdodlarimiz tomonidan ijod etilgan badiiy soʼz namunalarining koʼpchiligi tabiiyki, unutilib yuborilgan. Shunday boʼlishiga qaramay, baʼzi tarix kitoblari, ilmiy asarlar, yozma yodgorliklar va boshqalar ilk ogʼzaki badiiy ijod haqida maʼlum taassurotlarni hosil qilishimizga asos beradi. Bular Gerodot, Kteziy, Polien, Xores Metilenskiy kabilarning tarixiy asarlari, shuningdek, oʼrta asr tarixchilari Hamza Isfahoniy, Tabariy, Maʼsudiy, Beruniy, Saolibiy, Balʼamiylarning ilmiy, tarixiy kitoblari va tazkiralaridir. Mazkur tarixiy-ilmiy asarlarda xalq ogzaki ijodining ayrim namunalarining mazmuni hikoya qilingan boʼlsa, baʼzilaridan ayrim parchalar keltirilgan.

• Eng qadimgi ogʼzaki adabiyot yodgorliklari. Dastlab ogʼzaki shaklda paydo boʼlgan badiiy ijod yozma adabiyotning vujudga kelishi uchun keng imkoniyat yaratdi. Xalq ogʼzaki ijodiyotining oʼziga xos xususiyati shundan iboratki, u ilk yaratilgan shaklini toʼla saqlab qolmay ogʼizdan-ogʼizga, avloddan-avlodga, davrdan-davrga oʼtib, sayqallashib boradi. Shu yoʼsinda badiiy ijod asarlarining turli variantlari vujudga keladi. Uzoq oʼtmishda ajdodlarimiz tomonidan ijod etilgan badiiy soʼz namunalarining koʼpchiligi tabiiyki, unutilib yuborilgan. Shunday boʼlishiga qaramay, baʼzi tarix kitoblari, ilmiy asarlar, yozma yodgorliklar va boshqalar ilk ogʼzaki badiiy ijod haqida maʼlum taassurotlarni hosil qilishimizga asos beradi. Bular Gerodot, Kteziy, Polien, Xores Metilenskiy kabilarning tarixiy asarlari, shuningdek, oʼrta asr tarixchilari Hamza Isfahoniy, Tabariy, Maʼsudiy, Beruniy, Saolibiy, Balʼamiylarning ilmiy, tarixiy kitoblari va tazkiralaridir. Mazkur tarixiy-ilmiy asarlarda xalq ogzaki ijodining ayrim namunalarining mazmuni hikoya qilingan boʼlsa, baʼzilaridan ayrim parchalar keltirilgan.