Qadimgi Mesopatamiya sivilizatsiyasi. Reja

Xammurapi qonunlari

Xammurapi tarixda qonunlar tuzuvchi hukmdor sifatida nom qoldirgan.Xammurapi qonunlari hajmi jihatidan,hayotning har xil tomonlarini qamrab olishi bilan ilgari mavjud bo`lgan barcha qonunlardan ustunlik qiladi. Xammurapi qonunlari hamma uchun – badavlat va qashshoq kishilar uchun birdek bo`lgan. Qonunlar matnlari mamlakatning barcha shaharlarida o`rnatilgan tosh ustunlarga yozib qo`yiladi.

Xammurapi qonunlari qafiyligi bilan kishini lol qoldiradi. Basharti, shifokor amalga oshirgan operatsiya natijasida bemor bevaqt vafot etsa, shifokorning panjalari kesib tashlanishi shart bo`lgan. Mabodo arxitektor qurgan uy to`satdan ag`anab, biror kishini bosib qolsa, arxitektor qatl etilishi lozim bo`lgan. Qarzni vaqtida qaytarmagan kishi o`z oila a`zolarini kreditorga uch yil muddatga qullikka berishi shart edi. Mabodo ayblanuvchi jabrlanuvchining ko`zlariga jarohat yetkazgan bo`lsa, o`zi ham shunday jazolanishi, ko`zlariga jarohat yetkazilishi shart bo`lgan. Yong`in mahalida o`g`irlik ustida qo`lga tushgan kimsa o`sha zahoti olovga otilgan. Qulfbuzar o`g`ri esa bundan ham qattiqroq jazoga mailkum etilgan: u o`zganing mulkiga suqilib kirgan joyida o`ldirilar, o`sha yerning o`zida ko`mib yuborilar edi.

Xammurapi qonunlari nomigagina podshoning qarori bo`lmasdan, xudolar xohish-irodasi sifatidatalqin etilgan,shuninguchun ham ularni so`zsiz og`ishmasdan bajarish talab qilinardi.Qafiyligi va yovsizligiga qaramay, Xammurapi qonunlari jamiyat rivojiga imkoniyatyaratib berdi, negaki talon-toroj, o`g`rilik vadavlat mulkini o`marish kabi jinoyatlar deyarli sodir etilmasdi. Xammurapi deyarli o`ttiz yil davomida qo`shni mamlakatlarni o`ziga bo`ysundirish uchun tinimsiz urushlar olib boradi. Xammurapi vafotidan keyin Bobil tag`in l50 yil davomida poytaxt bo`lib qoladi, keyin shaharni tog`liq kassitlar qabilasi bosib oladi. Kassitlar bosqini Bobil zavolga yuzlanishiga maydon hozirladi, uzoq davom etgan yemirilsh miloddan avvalgi VII asrda Yangi Bobil podsholigi vujudga kelishi bilan yakunlandi.