Qadimgi Mesopatamiya sivilizatsiyasi. Reja

4. Ilmiy bilimlarning rivojlanishi. Mesopotamiyada matematika, geometriya, astronomiya, tabobat, tarix va boshqa fanlarga qiziqish ancha erta boshlangan. Yerlarni o`lchash, kanal qazish, masofani aniqlash, hosilni hisoblash va me`morchilikda matematika va geometriya fanlari kerak bo`lgan.

Bu fanlar chorvachilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq uchun ham zarur edi. Qadimgi mesopotamiyaliklar birlik, o`nlik, yuzlik va mingliklarni bilganlar. Bu sonlar alohida belgi bilan ifoda etilgan.

Mesopotamiyada astronomiya faniga ham katta ahamiyat bergan-lar. Bu yerda olti-yetti qavatli zikkuratlar qurilgan. Mesopotamiyaning Ur, Uruk, Nippur, Bobil, Akkad va boshqa shaharlarida ajoyib rasadxonalar bo`lgan. Ular shu rasadxonalardan quyosh, yer, oy va osmon jismlarining harakatini kuzatganlar.

Astronomlar o`sha vaqtdayoq quyosh va oy tutilishi hodisalarini oldindan aytib berganlar. Olimlar astronomiya taqvimlari tuzib quyosh yili 365 kun, oy yili 354 kun ekanligini aniqlaganlar. Yilni esa 12 oyga bo`lganlar. Astronomiya mesopotamiyaliklarning kundalik hayotida, karvon savdosida va tomonlarni aniqlashda zanir bo`lgan. Chunki sayyoh va yo`lovchilar osmon jismlari quyosh, oy va yulduzlarga qarab yo`1 bosganlar. Miloddan avvalgi III mingyillikdayoq shumer tilida astronomiyadan ilmiy asarlar yaratilgan. Mesopotamiyada tarix faniga ham katta ahamiyat berilgan bo`lib, ko`plab tarixiy asarlar yozilgan. Mesopotamiya shaharlari, Ossur podshosi Ashshurbanipolning hujjatxonavakutbxonalaridan mamlakat va qo`shni o`lkalar tarixi va geografiyasiga oid qimmatli ma`lumotlar topilgan. Mesopotamiya olimlari Misr, Urartu, O`rtayer dengizi, Bobil va uning atrofidagi o`lkalarning xaritasini tuzganlar. Bu ishlar bilan asosan kohinlar shug`ullanganlar. Ular mamlakat va atrofdagi o`lkalarda bo`lib o`tgan voqealarning yillik ro`yxatini, podsholarning faoliyatini yozib borganlar. Mesopotamiya olimlari ziroatchilik, iqlimshunoslik va boshqa sohalarda ham muayyan yutuqlarga erishganlar.