Qabulxona, hodimlar bilan ishlash va hujjat yuritish jarayoni tahlili

Buxgalteriya balansi haqida tushuncha.
«Balans» fransuzcha sо‘zi bо‘lib «tarozi», ya’ni tenglik ma’nosini bildiradi.
Balans sodir bо‘ladigan voqeliklarga, ularning alohida tomonlarini (jihatlarini) bir-biriga qarshi qо‘yish yoki solishtirish yо‘li bilan baho berish tizimidir.
Takror ishlab chiqarish jarayonini aks ettirishi bо‘yicha iqtisodiyot tarmoqlarida qо‘llaniladigan balanslar texnologik va iqtisodiy balanslarga bо‘linadi. Texnologik balanslar aniq turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishini va ularning iste’molini muvofiqlashtirish uchun xizmat qiladi.
Texnologik balanslar mehnat resurslari, mehnat buyumlari (xomashyo, yoqilg‘i, materiallar), mehnat qurollari (mashinalar, jihozlar, priborlar) hamda iste’mol buyumlari (oziq-ovqatlar, kiyim-kechaklar, poyabzallar) balanslaridan tashkil topadi. Odatda, texnologik balanslar natura shaklida tuziladi.
Iqtisodiy Buxgalteriya balanslari vazirliklar, budjet muassasalari, banklar va boshqa shu kabi xо‘jalik yurituvchi subyektlarning balanslaridan tashkil topadi.
Xalq xо‘jaligining yig‘ma moliya balanslari, xalq xо‘jaligi resurslarining kelish manbalarini, ishlab chiqarish hajmini, uning o‘sish dinamikasini hamda jami ijtimoiy mahsulotni va milliy daromadni iste’mol qilishni, jamg‘arishni, shuningdek, moddiy boyliklar hajmini, tarkibini, ularni shaxsiy va ijtimoiy iste’mol qilishni kо‘rsatib beradi. Ular yig‘ma xalq xо‘jaligi va yig‘ma moliya balanslaridan tashkil topadi.
Har qanday korxona faoliyat yuritishi uchun, ma’lum miqdordagi mablag‘ga ega bо‘lishi kerak. Bu mablag‘lar aktivlar deyiladi. Korxona faoliyat kо‘rsatishi uchun tadbirkor yoki korxona jamoasi tomonidan kiritilgan barcha mablag‘lar kapital deb nomlanadi. Agar aktivlarning barchasini mulkdor bir о‘zi kiritgan bо‘lsa, unda aktivlar kiritgan kapitalga teng bо‘ladi. Buni quyidagi tenglik bilan ifodalash mumkin: Aktivlar = Kapital. Agar mablag‘ning bir qismi chetdan jalb qilingan bо‘lsa, mulkdor jalb qilingan mablag‘ning egasiga qarzdor bо‘ladi. Bunday qarzdorlik, odatda, majburiyat deyiladi. Bu holatda yuqorida keltirilgan tenglik quyidagicha kо‘rinish oladi:
Aktivlar = Kapital + Majburiyatlar.
Korxonada aktivlar (mablag‘lar) bilan kapital (mablag‘larning paydo bо‘lish manbalari) har doim teng bо‘lishi kerak. Buxgalteriya hisobida mablag‘larni va ularning manbalari tengligi balans tuzish yо‘li bilan aniqlanadi