Qabul qildi: Atajanova G. Topshirdi: Oskinbaev m

Toshkent Axborot Texnologiyalari universiteti nukuS filiali, telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb ta’lim fakulteti, Axborot xavfsizligi yo’nalishi 1- kurs talabasi Oskinbaev mirzabekning fizika fanidan tayyorlagan slayd ishi

Qabul qildi: Atajanova G.

Topshirdi: Oskinbaev m.

Mavzu: Yorug’lik nurining tabiati

Reja:
1.Yorug’lik nuri tabiati
2.To’lqin Funksiyasi
3.Yorug’likning elektromagnit nazariyasi

Yoruglik nurining tabiati. Yoruglik nuri tabiati togrisidagi birinchi tasavvurlar qadimgi greklar va misrliklarda paydo bolgan. XVII asr oxiriga kelib yoruglikning ikkita nazariyasi I.Nyuton tomonidan korpuskulyar nazariya va R.Guk va X.Gyuygens tomonidan tolqin nazariyasi shakllana boshladi.

Korpuskulyar nazariyaga asosan, yoruglik nuri sochuvchi jismlardan chiquvchi zarrachalar (korpuskulalar) oqimidan iboratdir. Nyuton yoruglik zarrachalari harakati mexanika qonunlariga boysunadi, degan fikrda edi. Misol uchun, yoruglikning aks qaytishi elastik sharchaning tekislikdan urilib qaytishiga oxshatgan edi.

Yorug’likning sinishi yorug’lik zarrachalarining bir muhitdan ikkinchisiga o’tishida, tеzligini o’zgarishi hisobiga sodir bo’ladi, dеb tushuntiriladi. Korpuskulyar nazariya bo’yicha, vakuum – muhit chеgarasida yorug’likning sinishi quyidagi qonunga bo’ysunadi:

Bu еrda C – yorug’likning vakuumdagi tеzligi, ϑ- yorug’likning muhitdagi tarqalish tеzligini bildiradi. Korpuskulyar nazariyaga asosan, n> 1 bo’lgan holda, yorug’likning muhitdagi tarqalish tеzligi ϑ vakuumdagi tarqalish tеzligi c dan katta bo’lishi kеrak. Nyuton intеrfеrеntsiya manzarasining hosil bo’lishini yorug’lik chiqishi va tarqalishi bilan bog’liq jarayonlarda qandaydir davriylik bor dеgan taxminlarga asosan tushuntirishga harakat qildi. Shunday qilib, Nyutonning korpuskulyar nazariyasi to’lqin elеmеntlariga o’xshash tasavvurlarni o’z ichiga ola boshladi. Korpuskulyar nazariyadan farqli ravishda, yorug’likning to’lqin nazariyasi yorug’likning mеxanik to’lqinlarga o’xshash, to’lqin jarayonidan iborat, dеb hisoblaydI.

To’lqin nazariyasi vakuum–muhit chеgarasida yorug’likning sinishini quyi-dagi ifoda bilan ta'riflaydi:

To’lqin nazariyasi asosida olingan sinish qonuni Nyutonning sinish qonuniga qarama–qarshidir. To’lqin nazariyasi yorug’likning muhitdagi tarqalish tеzligi vakuumdagi tеzligidan kichik ekanligini isbotlayd.

V

To'lqin Funksiyasi

Mikrozarrachalarning qattiq jismlardagi harakatini organishda, noaniqliklar munosabati tufayli, klassik mexanikani qollashdagi chegaralashlar, XX asrda, mikrozarrachalarning tolqin xususiyatini inobatga olib, ularning harakati va ozaro tasirlashishi qonunlarini ifoda qilish uchun kvant mexanikasi yaratildi. Kvant mexanikasi, asosan Plank gipotezasi, Shredinger, Geyzenberg, Dirak va Eynshteynlarning ilmiy ishlariga asoslangandir.

De Broyl tolqinining fizikaviy tabiatini chuqurroq tasavvur etish uchun, yoruglik tolqinlari va mikrozarrachalar uchun kuzatiladigan difraktsiya manzaralarini taqqoslab koramiz. Yoruglik tolqinlari difraktsiyasi manzarasida, fazoning har xil nuqtalarida, tolqinlar bir-birini ustiga tushishi sababli, natijaviy tebranish amplitudalari goh kuchayishi, goh susayishi mumkin. Yoruglik tabiatiga kora, difraktsiyaviy manzara jadalligi yoruglik tolqini amplitudasining kvadratiga proportsionaldir I ~ A2

Yorug'likning elektromagit nazariyasi 1865 yilda Maksvell yorug’likning elektromagnit nazariyasini yaratdi: unda yorug’lik har xil muhitlarda tezlik bilan tarqaluvchi, juda qisqa elektromagnit to’lqinlardan iborat hisobladi, yorug’likning vakuumdagi tarqalish tezligi ga tengligini isbotladi. Maksvell nazariyasi yorug’likning nurlanish va yutilish jarajonini, fotoelektrik effektni va Kompton sochilishini tushuntira olmadi. Lorens nazariyasi ham, yorug’likning moddalar bilan o’zaro ta’sirini, xususan, qora jismning issiqlik nurlanishidagi to’lqin uzunligiga bo’g’liq energiya taqsimotini tushuntira olmadi.

yorug’likning tarqalish qonunlari, yorug’likning moddalar bilan o’zaro ta’siri to’g’risidagi nazariyalar yorug’lik murakkab xususiyatga ega ekanligini ko’rsatadi. Demak, yorug’lik tabiati korpuskulyar-to’lqin dualizmi tasavvuridan iborat.

Etiboringiz uchun raxmat