Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Yuqori bo’g’in rahbariyati
Loyiha rahbari
Xizmatlari 
rahbari
Matritsali 
yacheyka va 
guruhlar
Loyiha rahbari
Loyiha rahbari
Matritsali 
yacheyka va 
guruhlar
Xizmatlari 
rahbari
Matritsali 
yacheyka va 
guruhlar
Matritsali 
yacheyka va 
guruhlar
Xizmatlari 
rahbari
Matritsali 
yacheyka va 
guruhlar
Matritsali 
yacheyka va 
guruhlar
3.12-rasm.
Personalni boshqarishning matritsali tashkiliy 
tuzilmasi

---

—
ichki muhitdinamikasi;
—
personalni boshqarish strategiyasi.
Personalni boshqarishningtashkiliy tuzilmasi korxona katta-
kichikligiga mos kelishi va murakkab bo’lmasligi lozim. Bu biznes 
uchun juda muhimdir. Xususan, korxona uncha katta bo’lmasa va 
rahbarning o’zi personal faoliyatiga rahbarlik qila olsa, oddiy tashkiliy 
tuzilma qo’llaniladi.
Agar personal soni ortib, rahbar bir o’zi ularni boshqarishga qodir 
bo’lmay qolsa yoki ishlab chiqarishda ayrim ixtisoslashgan faoliyat 
turlari vujudga kelsa, chiziqli yoki funktsiyali tashkiliy tuzilmaga 
o’tishga to’g’ri kelinadi.
Korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli ham xuddi shunday 
o’zgarishlarni taqozo etadi. Bu shaql qanchalik murakkab bo’lsa, 
personalni boshqarishning tashkiliy tuzilmasi ham shunchalik ko’p 
daraja va bo’linmalarga ega bo’ladi.
Personalni boshqarish xizmatlari 
korxonada personal bilan ish olib 
boruvchi asosiy bo’g’indir. Ishlab chiqarishda inson omilining ortishi, 
hozirgi bozor sharoitida raqobatning kuchayishi, moliyaviy 
muvaffaqiyatga erishish zarurati personalni boshqarish xizmat-
larining roli va ahamiyatini kuchaytirib yuboradi.
Samarali faoliyat ko’rsatayotgan kompaniya va firmalar bugungi 
kunda innovatsiya strategiyalari, yangi mahsulot turlari, tashkiliy 
tuzilmalar yaratish bilan inson resurslarini boshqarish, mehnat 
salohiyatini rivojlantirish uslublari o’rtasidagi mavjud uzilishlarni 
bartaraf etishga eng asosiy masala sifatida qaramoqdalar. Muammoni 
ijobiy hal etish ko’p jihatdan personalni boshqarish xizmatiga bog’liq 
bo’lib qoladi.Iqtisodiyotda ro’y berayotgan o’zgarishlar an’anaviy 
kadrlar bo’limlarining funktsiyalari yo’q bo’lib ketadi, degan ma’noni 
bermaydi. Ishga qabul qilish, kadrlarni tayyorlash, ish haqi, ijtimoiy 
imtiyozlarni taqsimlash masalalari bundan buyon ham personalni 
boshqarish xizmati funktsiyalarida asosiy o’rinlarni egallashi aniq. Shu 
bilan bir qatorda, bu funktsiyalarni amalga oshirish shakl va 
uslublarida sifat jihatidan o’zgarishlar qilish ham hayotiy zaruratga 
aylanmoqda.
Personalni boshqarish xizmatlari jahondagi etakchi kompaniyalar va 
firmalarda korxonaning asosiy bo’linmasi hisoblanadi. Amaliyotda ular 
zimmasiga quyidagi vazifalar yuklatilgan:
—
kompaniya yoki firmani yuqori malakali va manfaatdor xodimlar 
bilan ta’minlash;
83

---

—
personalni ishga qiziqtirish tizimlarini takomillashtirish;
—
personalning barcha toifalarini o’z mehnatidan qoniqish hosil 
qilish darajasini oshirish;
—
personal malakasini oshirish va kasbiy ta’lim tizimini rivojlantirish va 
yuksak darajada ushlab turish;
—
qulay ma’naviy muhitni saqlash;
—
xodimlar va rahbariyat uchun o’zaro foyda keltirishini ko’zlagan holda 
personalni korxona ichida almashinuvlarini boshqarish;
—
martabani rejalashtirish;
—
personal ijodiy faolligini oshirish, kompaniya yoki firma innovatsiya 
rejalarini amalga oshirishda ko’maklashish;
—
personal faoliyatini baholash va boshqaruv personalini attestatsiyadan 
o’tkazish uslublarini takomillashtirish.
Personalni boshqarish xizmati va menejerlar korxona (firma) uchun kadrlar 
tanlar ekan, ularda ro’y berayotgan o’zgarishlarni (oilaviy ahvol, funktsiyalari 
o’zgartirilgan holda xizmat vazifalarining o’zgartirilishi va hokazolarni) ham 
hisobga olishni talab etadi.
Personalni o’qitish, malakasini oshirish yoki qayta tayyorlashda xodimlarni 
chet ellarda stajirovkadan o’tkazishni ko’zda tutish, faoliyat yo’nalishi bo’yicha 
zarur maxsus adabiyotlar, video va audio materiallar bilan ta’minlashni ham talab 
etadi.
Personalni samarali mehnat qilishi, ularga yaratilgan qulay sharoitlar 
(psixologik muhit, qulay ish joyi, transport, ovqatlanish va hokazolar)ga 
bog’liqligini hisobga olgan holda rahbariyatga ishchi, xizmatchilarning maishiy 
84
Personalni 
rejalash
Ishga yollash
Tanlash 
Ish haqi va 
imtyozlar
Kasbga 
ko’nikish
O’qitish
Attestatsiya 
Zahira rahbarlarini 
tayyorlash