Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

, 
mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish,
 
boshqaruv
,
shu 
jumladan, xo’jalik yurituvchi sub’ektlar boshqaruvini takomillashtirish 
jarayonida kompaniya, firma, konsern,
 
korporatsiya
, 
xolding hamda boshqa 
xo’jalik birlashma va uyushmalari tashkil topdi.
Kompaniya 
(fransuzcha 
“compagnie” 
so’zidan) — iqtisodiy faoliyat 
(ishlab chiqarish, savdo, vositachilik, moliya, sug’urta va boshqalar) olib 
borish uchun uyushgan yuridik va jismoniy shaxslar, tadbirkorlar 
birlashmasidir. Kompaniya deyilganda birlashmalar, shirkatlar, xo’jalik 
49
Kuzatuv kengashi
Direktorlar kengashi
Aksiyadorlarning umumiy 
yig’lishi
Direktorlar kengashi raisi
Aksiyadorlik jamiyati 
qo’mita va komissiylalari
Aksiyadorlik jamiyati 
boshqaruv apparati
Tavtish komissiyasi
Komissiya raisi
Boshqaruv
Shoxobchalar, sho’ba va 
filiallar
Bosh (ijrochi) direktor
2.4-rasm.
 
Aksiyadorlik jamiyatini boshqarish tashkiliy tuzilmasi
2.5-rasm.
“O’zqurilish materiallari” aksiyadorlik kompaniyasining 
boshqaruv tashkiliy tuzilmasi

---

jamiyatlari, firmalar, korporatsiyalar, ya’ni turli tashkiliy-huquqiy 
shakllarga ega bo’lgan korxonalar tushuniladi.
Quyida 2.5-rasmda “O’zqurilish materiallari” aksionerlik 
kompaniyasining boshqaruv tashkiliy tuzilmasi ko’rsatilgan:
Konsern
(“sopserp” —
“ishtirok”, “manfaat” so’zidan) manfaatlar, 
shartnomalar, kapital, hamkorliqdagi faoliyatda ishtirok umumiyligi asosida 
birlashgan korxonalarning yirik birlashmasidir. Aksariyat hollarda, 
korxonalarning bunday guruhlari shu korxonalar aksiyalarining asosiy 
qismini o’z qo’lida to’plagan bosh korxona (xolding) atrofida birlashadi. 
Konsern tarkibiga turli (sanoat, transport, savdo, bank sohasi) tarmokdarga 
tegishli, ayrim hollarda dunyoning ko’pgina mamlakatlarida joylashgan 
o’nlab va yuzlab korxonalar ixtiyoriy asoslarda kiradilar. Amalda konsern 
tarkibidagi korxonalar ilmiy-texnikaviy va ishlab chiqarish taraqqiyoti, 
shuningdek, investitsiya, moliya, tashqi iqtisodiy faoliyat, korxonalarga 
xizmat ko’rsatishni tashkil etish sohasidagi vazifalarni moliyalashtirish 
asosida faoliyat ko’rsatadi. Tarmoq, tarmoqlararo konsernlar ham bo’ladi. 
Bir korxona faqat bir konsernga kira oladi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida O’zbekistonda moddiy va ishlab 
chiqarish tarmoq vazirliklari o’rnida yirik konsernlar (“O’zkimyosanoat”, 
“O’zdavmashkonsern” va boshqalar) tashkil qilindi.