Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

2.2. Korxona personali
Korxona personali
— yuridik shaxs hisoblangan korxona ma’muriyati 
(ish beruvchi) bilan ishga yollangan xodimlar o’rtasidagi mehnat 
munosabatlarini shartnoma asosida muvofikdashtirib turadigan jismoniy 
shaxslardir.
Bunday mehnat munosabatlarida xodimlar korxona egalari 
(mulkdorlari) yoki korxona mulkiga sherik bo’lishlari ham mumkin.Ular bu 
holda korxona foydasidan o’z ulush (dividend)lariga ega bo’libgina 
qolmasdan, korxonadagi shaxsiy mehnat faoliyati uchun tegishli ish haqi 
ham oladilar.
Shaxsiy mehnat faoliyati bilan shug’ullanuvchilar hamda oilaviy 
korxonalarda mashg’ul bo’lganlar yuridik shaxs sifatida ro’yxatga olingan 
bo’lsalarda, yollanib ishlayotgan personal tarkibiga kiritilmaydi. Chunki 
ular o’z mehnatlari uchun soliklar va boshqa majburiy to’lovlar amalga 
oshirilgandan so’ng ixtiyorlarida qoladigan daromadlari hisobidan haq 
oladilar.
52

---

Korxona personali shaxsiy tarkibiga unda band bo’lgan barcha 
xodimlar: yollanib ishlayotgan ishchilar, mutaxassislar, rahbarlar ham, 
ishlayotgan mulk egalari ham kiradi.
Zamonaviy korxona tarkibi quyidagichadir:
-
mulkdorlar(aksiyadorlar);
-
boshqaruvchilar (menejerlar);
-
korxona personali (jismoniy shaxslar).
Mulkdorlar (aksiyadorlar)
— bir kishi yoki aksiyalarning tegishli 
qismiga ega guruh bo’lishi mumkin. Ularning asosiy maqsadi foyda 
(dividend) olishdan iborat. Mulkdorlar korxonani o’zi mustaqil boshqarishi 
yoki boshqarish huquqini yollagan boshqaruvchi, (menejer)ga berishi 
mumkin.
Boshqaruvchilar (menejerlar)
— ular kompaniya, uning tarkibiy 
bo’linmasiga rahbarlik qiladilar. Boshqaruvchi (menejer)ning (maqomi 
unga mulkdor tomonidan berilgan maqomga bog’liqdir.
Menejerlar yuqori, o’rta va quyi bo’g’in rahbarlari toifalariga 
gbo’linadi.