Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Bevosita baholash
rahbar bilan xodimning kelgusida baholash 
standartlari vazifalarini o’taydigan aniq maqsadlarni birgalikda aniqlab 
olishlarini taqozo etadi.
Bilvosita baholash
an’anaviy bo’lib, xodimning tashabbuskorligi, 
jamoa bilan til topisha olishi, ishonchliligi, insonlarga munosabati, ya’ni 
uning shaxsiy sifatlari zimmasiga yuklatilgan vazifalarga naqadar muvofiq 
kelishini taqqoslashni nazarda tutadi.
Mehnat natijalarini hisobga olish amalda butun personalga nisbatan 
qo’llaniladi. Chunki, bu natijalar mehnatga haqto’lashning asosidir. 
Korxona ishchilari va xizmatchilariga ular muayyan muddatda erishishi 
kerak bo’lgan me’yorlar belgilab qo’yiladi. Bu me’yorlardan biri - ish 
403

---

me’yorini bajarish darajasidir. Bunda faqat boshqaruv vazifalari 
ustuvorligi hisobga olinishi kerak. (10.3- rasm).
Personal ish natijalarini baholash tartibi anchagina murakkab va ko’p 
jihatlari bo’yicha ishni sifatli baholashni o’tkazishga o’xshab ketadi. 
Bunda farq shundaki, ish natijalarini baholashda ijro hamda personalning 
amaliy sifatlari, ishni sifatli baholashda esa ishning o’zi baholash mezoni 
vazifasini o’taydi. Mehnat natijalarini baholash xodimning o’z ishini 
nechog’lik samarali bajarishi, korxona pirovard maqsadlariga solishtirilgan 
holda (bu tartibni korxonaning faqat shtatli xodimlariga qo’llash mumkin) 
amalga oshiriladi.
Mehnatini me’yorlashning imkoniyati bo’lmagan xodimlar faoliyatini 
baholashda ular ish samaradorligi mezonlari sifatida quyidagilarni 
ko’rsatish mumkin:
-
mehnat unumdorligi;
- muayyan davr uchun oldindan belgilab qo’yilgan 
maqsadlarga muvofiqlik.
Bu o’rinda personal mehnat unumdorligi sifatida personalning 
muayyan davr mobaynidagi ishining mikdor va sifat ko’rsatkichlari 
tushuniladi.
Xodimning ish natijasi uning mehnat unumdorligi, foydalanayotgan 
omillarining unumdorligi hamda mehnat sharoitiga bog’liq bo’ladi.
Unumdorlikniig ob’ektiv omillariga
mehnat vositalari (mashina va 
mexanizm, asbob-uskunalar), xom ashyo, yordamchi va ishlab chiqarish 
materiallari, ishlab chiqarish usullari va uningtashkil etilishi, ish 
joyiningtashkil etilishi, mehnat sharoiti, ish vaqti vatarkibi kiradi.
Unumdorlikning sub’ektiv omillari
xodimning o’ziga (unumdor 
mehnat qilishga qobiliyati va xohishi) yoki korxona ijtimoiy tartibi 
(rahbarlar va xodimlar munosabatlari, ishlab chiqarish muhiti, 
guruhlardagi muhit)ga taalluqli bo’lishi mumkin. Unumdorlik qobiliyat 
(xodimning jismoniy baquvvatligi, iste’dodi, ma’lumoti, tajribasi) ma’lum 
vaqtdagi ishlab chiqarish imkoniyatlari (salomatlik, charchash) bilan 
404
Rejali iqtisodiyot