Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Amirlikning  qurolli 
Amirlik muntazam (doimiy) qo‘shinga ega
kuchlari 
emas  edi.  Mavjud  qo‘shin  nomuntazam
bo‘hb, qoracherikdeb atalgan. Bu qo‘shin 
zamriyat  tugllganida  viloyatlardan  to ‘plangan.  Amir  Nasmllo 
qoracherik o‘miga muntazam qo‘shin (navkariya) tuzish maqsadida 
1837-  yilda  harbiy  islohot  olkazgan.  Muntazam  qo‘shinga  ega 
bolish,  birinchi  navbatda,  davlat  yaxlitligini  ta’minlashga xizmat 
qilardi.  Zero,  bunday  qo‘shin  markaziy  hokimiyatdan  mustaqil 
bolishga urinayotgan viloyatlaming imkoniyatlarini amalda yo‘qqa 
chiqarar  edi.  Ikkinchidan,  qishloq  xo‘jaligida  mehnat  qilayotgan 
kishilardan  qoracherikka  safarbar  etiluvchilar  sonining  keskin 
kamayishiga  olib  kelar  edi.  Natijada,  safarbarlik  davrida  qishloq 
xo‘jaligi  ekinlari  qarovsiz  qolishining  oldi  olinardi.  Uchinchidan 
esa, zamriyat tugllganida amimi viloyatlar yuborishi lozim bolgan 
qoracherikka umid boglashdan xalos etardi. Zero, barcha viloyatlar 
ham qoracherikni talab etilgan miqdorda yuboravermas edilar.
1837-  yilda  olkazilgan  harbiy  islohotga  ko‘ra,  dastlab  800 
kishilik  sarbozlar  (piyoda  askarlar)  va  250  kishilik  to‘pchilardan 
iborat  muntazam  qo‘shin  tuzilgan.  Ulaming  yashashlari  uchun
68

---

maxsus uy-joylar qurilgan.  Sarbozlar maxsus kiyim  (qizil kamzul, 
oq  shalvar va  qalpoq),  nayzali  miltiq,  qilich va  to‘pponcha bilan 
ta’minlangan.
To‘pchilar  qismini  shakllantirishda  chetdan  to‘p  quyish  va
to‘pdan otish ilmini o‘rgatuvchi mutaxassislar jalb etilgan. Navkariya
tarkibida  otliq  qo‘shin  (navkar)  ham bodgan.  Muntazam  qo‘shin-
ning harbiy xizmatchilariga mansab darajasiga qarab maosh todangan.
T  , , .   . 
, 
Mang‘it  hukmdorlari  ichki  siyosatining