Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Ichki  siyosat 
. 
°
asosiy  maqsadi  markaziy  hokimiyatni
mustahkamlash,  xalq  ommasini  qattiq  itoatda  tutishdan  iborat 
bolgan.  Ayni paytda,  mang‘it  hukmdorlari  yirik zodagonlaming 
nufuzini kamaytirishga imkon beruvchi tayanch kuchlami vujudga 
keltirish  siyosatini  tutdilar.  Bunday  ijtimoiy  tayanch  davlatga 
xizmat qiluvchi  amaldorlar tabaqasi bolishi mum kin  edi.  Mang‘it 
hukmdorlari  ana  shunday  amaldor xizmatkorlar tabaqasini yarata 
oldilar.  Amir  saroyida  xizmat  qiluvchi  300  ga  yaqin  yuqori 
amaldorlik  lavozimi joriy  etildi.
Bundan  tashqari,  mang‘it  amirlari  markazlashgan  mutlaq 
hokimiyatni  barpo  etishni  o‘zlarining  bosh  vazifalaridan  biri 
deb  hisoblaganlar.  Shu  maqsadda  ular  amir  shaxsiga  siglnish 
siyosatini yuritganlar.  Amir shu  darajada oliy hokimiyat mavqeyiga 
ko‘tarilganki,  jazoga  tortilishdan  qo‘rqqan  fuqaro  uning  nomini 
baland  ovoz  bilan  ayta  olmas  edi.  Hukmron  tabaqalar  amirga 
xushomadgo‘ylik  qilardilar.  Amaldorlar  amirdan  ko‘rsatma  kutib 
o‘tirmasdan  uning  xohish-istagini  topa  bilishga  intilardilar.  Har 
bir  amaldor  amirning,  kichik  amaldor  o‘zidan  katta  amal- 
doming  qahriga  uchrab  qolishdan  qo‘rqib  yashardi.  0 ‘zining 
bugungi  mavqeyi,  mulki,  hayoti,  oilasining  omonligi  uchun 
shunday  bir  qo‘rquv  muhiti  vujudga  keltirilgan  ediki,  natijada 
hech  kim  ishonch  bilan  ertangi  kunidan  umidvor  bo‘1a  olmay 
qolgan  edi.
Amirlar  m anglt  qabilasidan bolganliklari  uchun bu  qabilani 
o‘zlarining  asosiy  siyosiy  va  ijtimoiy  tayanchlariga  aylantirgan 
edilar.  Davlat muassasalari,  asosan,  ulardan tashkil etilgan.  Buxoro 
amirlari  o‘zbek  qabilalari  boshliqlarining  o‘z  qabiladoshlariga 
ta ’sirini  juda  yaxshi  bilar  edilar.  Qabila  boshliqlari  bilan  o‘zaro 
til topa  olish  —  bu  mamlakat xavfsizligining  asosiy kafolatlaridan 
biri  edi.  Shuning  uchun  ham  m anglt  amirlari  boshqa  o‘zbek 
qabilalari  boshliqlarini  o‘z  xizmatlariga  olar  edilar.
69

---