Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Ijtimoiy-iqtisodiy  va 
Movarounnahrdagi  Shayboniylar  dav-
.  , 
, 
lati  singari Xiva xonligi ham bir qancha
siyosiy hayot 
, 
,  .  ,
katta-kichik  mulklarga  bo  lmgan.
Xonlikda yirik o‘zbek qabilalarining bosliliqlari amalda mustaqil 
mulk  egalariga  aylangan.  Ular  xonlikning  butun  ijtimoiy-siyosiy 
hayotiga  hal  etuvclii  ta ’sir  ko‘rsatib  kelganlar.
Ayni  paytda,  ular  markaziy  hokimiyatga  bo‘ysunmaslikka, 
mustaqillikka  intilishgan.  Bu hoi o‘zaro nizolami keltirib  chiqargan.
Buning ustiga,  XVI  asming  70-  yillarida Xiva xonligi iqtisodiy
inqirozga  duchor  b o ‘ldi.  Uning  asosiy  sabablaridan  biri —
Amudaryoning  o‘z  o‘zanini  o‘zgartirib,  Oral  dengizi yo‘nalisliiga
burilganligi  bo‘ldi.  Buning  oqibatida  eski  o‘zan  atrofidagi  yerlar
cho‘lga  aylandi.  Alioli  esa xonlikning boshqa hududlariga ko‘chib
o‘tishga  majbur bolgan.  Bundan  tashqari,  Xiva  xonligining  XVI
asrda  ikki  marta  Buxoro  xonligi  tom onidan  bosib  olinishi,
shuningdek,  o‘zaro  qabilaviy  nizolar,  o g lr  soliqlar  hamda  turli
to ‘lov  va  jarim alar  mamlakat  aholisini  xonavayron  qilgan.
Bu  hoi  savdo-sotiqqa  katta  putur  yetkazgan.