Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Rossiya  impenyasi 
,.,  , 
.  ,  .
tazyiqining kuchayislii 
riyasm m g  о  zbek  xonliklari  b ilan
b o ‘lgan  munosabatlarida  tazyiq  o ‘tka- 
zish  ustunlik  qila  boshladi.  Bu  Rossiya  imperiyasining  siyosatida 
M a rk a z iy  
O siyo  x o n l i k l a r i n i  
s a v d o - s o tiq d a  
k a m s i-  
tish ,  u la rn in g   tab iiy   b o y lik larig a  k o ‘z  o lay tirish ,  strateg ik  
m aq sad larn i  r o ‘yobga  ch iq arish   kayfiyatining  kuchaygan- 
ligida  yaqqol  nam oyon  b o ‘la  boshladi.
Pyotr  I  Buxoro  va  Xiva  xonliklarini  siyosiy jihatdan  Rossiya­
ga  teng  davlatlar  emas,  deb  hisoblab,  ularga  tazyiq  o ‘tkaza
boshladi.  Bunga xonliklardagi ichki  siyosiy 
ahvol  ham   qulay  sharoit  yaratib  bergan 
edi.  Masalan,  Xiva  xoni  Shohniyoz  1700- 
yilda  Pyotr  I  huzuriga  yashirincha  elchi 
yuborib,  Xivani  Rossiya  tobeligiga  qabul 
qilishni  so‘ragan.  1709-yili toj-u taxt vorisi 
M uham m ad  ham   shunday  qilgan  edi. 
Pyotr  I  Xiva  xoniga jo ‘natgan  yorlig‘ida 
shunday  gaplar  yozilgan  edi:  „Shohona 
m uruw at  ko‘rsatib,  xonning  qo‘l  ostidagi 
ja m ik i  n a rsa la ri  b ila n   birga,  abadiy 
Pyotr  I. 
tobeligimizga  olamiz“ .  Biroq,  bu  niyat u
142

---