y u g u r a d i. S o ‘ngra o 'y in g a b o l a l a r rahbarlik qilishadi. U l a r xor
boMib a y i q n i ch a q irish la ri m u m k i n . Bu o ‘yir\ esh itu v d iq q a tin i
ri v o j la n t i r a d i , o v o z k u c h in i m a s h q qildiradi. K a tta g u r u h bolalari
o v o z b a la ndligini o ‘zgartirishga qaratilgan topshiriqlam i ju d a qiziqib
b a j a r a d il a r . M a s a la n , h a y v o n l a r n i n g va u l a m i n g b o la la rin i aks
e t t i r u v c h i o ‘y i n c h o q yoki r a s m n i k o 'z d a n kechirish v a q tid a turli
o v o z b a l a n d l i g i d a n fo y d a la n ib , u la rn in g ovozlariga taqiid qilad ila r
(it b a l a n d , y o ‘g ‘o n o vozda , u n i n g bolasi — k u c h u k c h a past ovozda
v o v u l la y d i ; e c h k i b a l a n d , y o ‘g ‘o n o v o zd a , u l o q c h a esa past,
i n g i c h k a o v o z d a m a ’raydi va h o k a z o ).
T o v u s h g a t a q i i d
q i l u v c h i h i k o y a va e r t a k l a r d a n k e n g
fo y d a la n i la d i. M asalan: X. X. A n d e r s o n n i n g „ I rk it o ‘r d a k c h a ‘\
Sh. P y e r o n i n g „Tulki b ila n g ‘o z l a r " , R. F a rh o d iy n in g „T onggi
s o ‘z “ h i k o y a s i , o ‘zb e k x a lq e r ta k l a r i d a n ,,Fil b ila n x o ‘r o z “ ,
, ,Q a r g ‘a v o y “ va b o s h q a l a r o v o z s u r'a tin i, kuchi va balandligini
o ‘z g a r t i r i s h g a y o rd a m b e ra d i.
6. Ravshan ( b u rro ) gapirish ustida ishlash
T o v u s h talaffuzini s h a k l l a n t i r i s h ravshan gapirish b ilan m u s-
t a h k a m bogMiqdir. Bizga m a ’l u m k i, m ak tabgacha tarbiya yoshidagi
k o ‘p c h i l i k
b o la la r n o a n i q , m u j m a l gapiradilar. B u n in g asosiy
sa b a b i la b la r n in g , til va p astk i j a g 'n i n g sust h a r a k a t qilishidir.
B u n in g n a tija sid a o g ‘iz y e ta r li o c h ilm a y , unli to v u s h la r a n iq
j a r a n g l a m a y d i . S o ‘zlarn in g a n i q talaffuz etilishi — unli to v u sh larn i
t o ‘g kri ta la f fu z qilish h a m d a u n d o s h to v u sh la m in g hosil boMishida
n u t q n i h a r a k a t g a keltiruvchi a ’z o la r n i n g (lablar, til, pastki j a g 1
va b o s h q a l a r ) a n iq h a ra k a tig a bogMiqdir. K ichik g u r u h l a r d a ra v
s h a n g a p i r i s h n i sh a k lla n tiris h u c h u n tovushga ta q iid qiluvchi
bir q a n c h a o ‘y in la rd a n f o y d a la n is h m u m k in .
T a r b i y a c h i tovush b i r i k m a l a r i n i talaffuz etish n a m u n a s i n i
b o l a l a r g a k o krs a ta r e k a n , o g ‘iz bilan h a r a k a t l a r n i j u d a a n iq
b a j a r i s h i, unli to v u sh larn i y e n g i l c h o ‘zib talaffuz etishi kerak.
B o l a l a r t a r b i y a c h i n i n g b u n d a y h a r a k a t l a r i g a b e i x t i y o r ta q iid
qiladilar. T o v u s h g a taqiid qilu v ch i o ‘yinlarni t a n la s h d a sh u narsaga
e ' t i b o r b e r i s h kerakki, b u o 'y i n l a r d a b ir q a n c h a to v u s h g a taqiid
q i lu v c h i h o l a t l a r m av ju d b o l i s h i kerak. M asa la n , o ‘y i n d a va
h i k o y a l a r d a u sh b u tovu sh g a t a q i i d qilish birlashgan b o l i s h i kerak:
Do'stlaringiz bilan baham: