Q. R. Qarshiev Samisi dotsenti

Boshqarishning tashkiliy - ma’muriy usullari.
Boshqarishning bu usuli 
ikki qismdan iborat bo’lib, tashkiliy ta’sir va farmonli (ma’muriy) ta’sirlarni 
shakllantiradi. Tashkilotchilik faoliyati eng nozik masalalardan bo’lib, ishlab 
chiqarishdagi 
hamma 
kamchiliklar 
(yo’qotishlar) 
u 
bilan 
bog’liqdir.Tashkilotchilik bu ishlab chiqarishdagi tozalik, intizom va natijada 
yaxshi texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlardir. Yaxshi tashkilotchilik bu—bir 
maromda 
ishlaydigan 
kishilarning 
guruh-laridir.Tashkilotchilik 
ishlab 
chiqarishning hamma sohalarida o’mak bo’lishi kerak.Tashkilotchilik 
ma’murchilik faoliyatiga ham bog’liqdir.Masalan, buyruq.Buyruqning ham o’z 
andozasi bor. Buyraqda asosiy narsalar (ashyo, kimga tegishligi, bajarish 
muhlati, mablag’lar) o’z aksini topishi kerak.Buyraqda uni tayyorlagan 
kishining, yuristning (buyraqda nomlari qayd etilgan kishilarning) vizalari 
(imzolari) bo’lishi kerak.Buyraq shoshma-shosharsizliksiz, atroflicha, savodli 
tayyorlanishi kerak.Buyraqda rahbar hammadan keyin qo’l qo’yadi. 
Buyraq — bu rahbarning yozma holdagi istagidir.Buyruqqa faqatgina 
birinchi rahbar qo’l qo’yadi.Buyruqdan tashqari korxonalarda farmon ham 
mavjud bo’lib, ko’pincha u korxona doirasida kuchga ega bo’ladi. 
Tashkiliy tartiblashtirishning shakllaridan ko’p tarqalgani bu 
yo’riqnomalar (ko’rsatmalar)dir. Tashkiliy me’yorlashning asosi me’-yoriylik 
bo’lib, uning o’z o’lchov birliklari (vaqt, og’irlik, uzunlik, dona va hokazolar) 
dir. 
Me’yoriylik dogma bo’lmay moslashuvchan bo’lmog’i kerak. Nizom - 
tashkiliy hujjatlarning bir turi bo’lib, tuzilmaviy bo’linmaning vositasi, huquq va 
majburiyatlarini aniqlaydi. Mansab (lavozim) yo’riqnomalari mansabdorning 
huquq va majburiyatlarini aniqlaydigan tashkiliy huj-jatdir. Uslubiy 
ko’rsatmalar ham tashkiliy hujjatlar qatoriga kirib ish (hisob) tartibini, ish 
(hisob) uchun kerakli elementlarni aniqlaydi va omilkor (kompitent) 
tashkilotlar, mutaxassislar tomonidan tasdiqlanadi.