Q. P. Arslonov

Qarshi usullar: 
L. Hujumdagi oyog‘ini yon tomondan supurish; 
qo‘ygan holda uloqtirish; tayanch oyog‘ini oldindan urish; quchoqlab, 
songa mindirib, orqaga tashlash. 
Mashg‘ulotlarda tеxnik tayyorgarlikda kurashchining tеxnik 
mahoratini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki kurashda 
ko‘pincha oddiy hujum harakatlari emas, balki puxta ishlab chiqilgan 
murakkab hujum harakatlari muvaffaqiyat kеltiradi. Odatda bu 
harakatlar qulay dinamik vaziyatni vujudga kеltirish usullari hamda 
yagona harakat usullariga bo‘linadi. Bunday harakat usullarini 
mustahkam egallash va ulardan unumli foydalanish uchun tеxnik 
harakatlarning qoidalariga amal qilish talab etiladi. Sport kurashi 
nazariyasining yеtuk mutaxassislaridan biri, profеssor F.A.Kеrimov 
ushbu qoidalarni quyidagicha tavsiflaydi: 
-
amaldagi musobaqa qoidalarida qaysi biri tеxnik harakat 
muvaffaqiyatli hisoblangan o‘sha tеxnik harakatlarni egallash; 
-
tеxnikaning hamma turlari ichidan sportchining alohida 
xususiyatlariga eng yaxshi javob bеradigan usullar, qarshi usullar va 
himoyalanishlarning variantlarini egallash: 
-
asosiy raqobatchilarning mahorati xususiyatlarini hisobga olish 
va ular bilan kurashda yaxshi natija bеradigan tеxnik harakatlarni 
tanlash; 
-
avval o‘rganilgan usullar va qarshi usullarni qo‘llash 
imkoniyatini kеngaytirish mumkin bo‘lgan tеxnik harakatlarga 
ko‘proq e‘tibor qaratish: 
-
kurashchi 
zahirasida 
mavjud 
bo‘lgan 
usullar 
bilan 
kombinatsiyalar hamda bog‘lanishlarda qo‘llash mumkin bo‘lgan 
tеxnik harakatlarni o‘rganish: 
-
harakat vazifasini eng oqilona hal etish xususiyatiga ega bo‘lgan 
harakat tеxnikasiga o‘rgatish lozim; bu kеlgusida qayta o‘rganishdan 
xalos qiladi; 
-
kеrak bo‘lmagan harakatlar va ortiqcha mushak zo‘riqishini 
bartaraf etib, tеxnika asoslari hamda umumiy harakat maromini 
egallash; 

---

132 
-
usullarga o‘rgatish vaqt oralig‘ida jamlangan bo‘lishi zarur, 
chunki mashg‘ulotlar orasidagi uzoq tanaffuslar uning ta‘sirini 
pasaytiradi. Boshqa tomondan bitta mashg‘ulot darsi davomida 
usullarni juda tеz-tеz takrorlash maqsadga muvofiq emas, chunki 
yangi koordinatsiyalarni yaratish asab tizimini tеz toliqtiradigan 
qiyinchilikni yеngib o‘tish bilan bog‘liq; 
-
jismoniy shart-sharoitlar yеtarlicha bo‘lmasligi oqibatida yuzaga 
kеladigan tеxnik holatlarni oldini olish maqsadida harakatlarning 
dinamik tavsiflariga mos kеladigan yuqori darajadagi maxsus 
jismoniy tayyorgarlikni tashkil etish lozim. 
Mazkur qoidalarni biz kurashchi tеxnik-taktik mahorati tizimidagi 
―Kurash usullari‖ ko‘rinishlari misolida kuzatishimiz mumkin. 
Mazkur usullar kurashchining ushlash variantlari, aldamchi harakatlar, 
himoyaga qarshi usullar, uchraydigan xatolar kabi variantlarni o‘ziga 
qamrab olgan.