Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

7.1.  Elektr  energiyasini  tejashni
 
tashkil  etish
Tabiat  manbalaridan tejamkorlikda foydalanishning ahamiyati 
texnika va texnologiyaning taraqqiyotiga bog‘liq.  Elektr eneigiyasidan 
foydalanish ortib boigan sari,  uning tannarxini kamaytirishda elektr 
energiyasini  tejamkorlik  bilan  foydalanish  katta  ahamiyatga  ega.
149
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Hozirgi  davrda dunyo  miqyosida elektr energiyasini tejash tajribasi 
bor.  Elektr energiyasini juda  kam miqdorda sarflaydigan texnika va 
texno ogiya uskunalari,  mexanizmlari va uy-ro‘zg‘or asboblari ishlab 
chiqarilmoqda.  Elektr  stansiyalarda  ishlab  chiqariladigan  elektr 
energiyasining ko‘p  miqdori  iste'molchiga yetib borguncha yo'qolib 
ketadi.
Elektr energiyasining joylarda yo'qolishi taxminan quyidagicha:
Ob'yektlar
Yo'qolishi, 
%
  hisobida
Elektr  uskunalarida yo'qolish
25
Yordamchi  uskunalarda sarf  bo'lishi
20
Asosiy uskunalarda  mexanikaviy yo'qolish
45
Texnologiyali  (foydali)  eleklr  sarf  ho'lishi
10
Shuning uchun  iste'molchilami elektr energiyasi bilan ta’min- 
lashda  va  elektr  tarmoqlarini  rivojlantirishda  undan  maksimal 
ravishda  rasional foydalanishga ahamiyat  berish zarur.
Shuni  alohida  qayd  etish  kerakki,  sanoat,  transport,  qurilish 
va  qishloq  xo‘jaligida  taxminan  30  %  elektr  energiya  foydasiz 
sarflanadi.
Agarda  0 ‘zbekistonda  elektr  energiyasidan  tejamkorlik  bilan 
foydalanilsa,  har  bir  milliard  kilovatt-soat  ishlatilagn  energiya 
hisobiga  100  million  kilovatt-soat  elektr energiyasini  tejab  qolish 
mumkin.  Bu,  har  yili  tejalgan  100  million  kilovatt-soat  elektr 
energiya  hisobiga 50 ming tonna yonilg'ini tejash  mumkin.  Bulardan 
tashqari,  elektr stansiyalaming  kapital  qurilishiga  sarf bo‘ladigan 
materiallar,  xomashyolar  tejaladi.  Shuning  uchun  ham  elektr 
energiyasini tejamli ravishda sarf qiladigan  uskunalar,  mexanizmlar 
ishlab chiqarishga  ahamiyat  berilishi  kerak.