Q. M. Murodov, D, Q, Murodova

Javob
:
14-
masala
. Etilatsetat miqdorini aniqlash uchun 4,800 gramm 
efirlar aralashmasiga standart modda sifatida 0,1250 gramm butanol 

---

70 
qo„shildi. Xromatografik analiz qilinganda, moddalarga mos ravishda 
yuzalari 75 mm
2
va 92 mm
2
bo„lgan xromatografik cho„qqilar hosil 
bo„ldi. Etilatsetatning namunadagi massa ulushini (%) aniqlang. 
Yechish:
Namuna tarkibidagi etilatsetat miqdorini topamiz: 
Etilatsetatning massa ulushini topamiz: 
Javob
:
15- 
masala
. Quyidagi ma‟lumotlar asosida namuna tarkibidagi 
propanning massa ulushlarini aniqlang: 
Komponent 
Propan 
Butan 
Pentan 
Siklogeksan 
S, mm
2
175 
203 
182 
35 
0,68 
0,68 
0,69 
0,85 
Yechish
. Masalani ichki normallash usuli bilan, quyidagi formula bilan 
hisoblaymiz. 
⁄
Barcha xromatografik cho„qqilarning to„g„rilovchi koeffitsiyentlar 
qiymatini hisobga olgan holda umumiy yuzasi qiymatini topamiz: 
Namuna tarkibidagi propanning massa ulushini (%) topamiz: 
⁄
 
Javob
: 
 
16-
masala
. Namuna massasi – 10 mg. Benzolga taalluqli xromato-
grafik cho„qqi balandligi 8,2 sm, uning yarim balandligining eni 1,5 sm. 

---

71 
Detektor-katarometr. Detektorning benzolga nisbatan sezuvchanligi 5 
∙10
3
mV sm
3
/mg, registrator sezuvchanligi 0,2 sm/mV. Harakatli faza 
oqim tezligi 50 sm
3
/mm. Diagramma lentasi tezligi 2400 mm/soat. 
Echish
: Benzolning xromatografik cho„qqisi yuzasini 
hisoblaymiz: 
Detektor 
sezuvchanligi 
tenglamasidan 
namuna 
tarkibidagi 
benzolning massasini aniqlaymiz: 
Benzolning namuna tarkibidagi massa ulushini aniqlaymiz: 
Javob:
1,65% 
17-
masala
. 
Katarometr 
detektorining 
sezuvchanligi 
2∙10
3
mV∙sm
3
/m
2
. Tarkibida 10
-3
% hajmiy ulush propan saqlagan aralashma 
analiz etilganda xromatograf potensiometrining qabul qiluvchi analitik 
signal qiymatini aniqlang. 
Yechish
:
⁄
Demak, har 100 ml aralashma 1,97∙10
-3
mg propan saqlaydi. U 
holda 1 sm
3
aralashma (1ml) 1,97∙10
-5 
mg propan saqlaydi. 
⁄
⁄
Javob
: 4•10
-2
mV 

---

72 
18- 
masala
. Alanga ionizasion detektorning propan bo„yicha 
sezuvchanligi 1,5∙10
-8
mg/s ga teng. Namuna hajmi 1sm
3
, undagi 
butanning hajmi 10
-3 
%. Kolonkaning samaradorligi butan uchun n = 
1000. Butanning tutilish vaqti 4 min, bug„ining zichligi 2,7 mg/sm
3
. 
Asbobning sezuvchanligi yetarli ekanligini isbotlash kerak.
Yechish
. Butan va propan – gomologlar. Ularga nisbatan detektor 
sezuvchanligi amalda bir xil. Namuna tarkibidagi butanning og„irligini 
aniqlaymiz: 
Butan xromatogrammasining cho„qqi enini aniqlaymiz: 
⁄
√ 
⁄ √
⁄
Butan oqimi hisoblanadi: 
⁄
Javob
: Bu qiymat detektorning sezuvchanligidan yuqori. 
19-
masala
.Kalsiy-D pantotenat tarkibidagi qoldiq erituvchi 
metanolni aniqlash uchun 200 mg preparat 10 ml hajmli o„lchov 
kolbasida suvda eritiladi va undan 2 mkl namuna olib gaz 
xromatografiga analizga yuborildi. Parallel ravishda standart eritma 
tayyorlandi, buning uchun 125 mg metanol 1000 ml suvda eritiladi. 
Undan ham 2 mkl namuna olinib xromatografik usulda analiz qilindi.
Preparat tarkibidagi metanol quyidagi usulda aniqlanadi: 
2 mkl namuna tarkibidagi metanol massasi aniqlandi:

---

73 
Namuna tarkibidagi metanol massasi aniqlanadi: 
Preparat tarkibidagi metanolning massa ulushini aniqlaymiz: