Q. M. Karimov, B. E. Daminova “TA’limda axborot texnologiyalari” fanidan laboratoriya ishlari

Kolontitullar bilan ishlash. 
Ko‘p sahifali hujjat yaratish zarur bo’lsa, u holda 
bu sahifalarda kolontitullardan foydalanish maqsadga muvofiq. Kolontitullar 
nafaqat hujjatning tashqi ko‘rinishini bezaydi balki hujjat tuzilishi va mazmunini 
tez anglashga yordam beradi. 
Kolontitul
hujjat sahifalarining yuqori va quyi qismida joylashgan axborotli 
satr hisoblanib, unga chop etiluvchi matn yoki rasm kiritiladi. Odatda kolontitulda 
sahifa nomeri, kitob nomi yoki hujjatda bajarilayotgan ishlar mazmunidan kelib 
chiqqan holda qo‘yilgan nom joylashadi. Kolontitulga kiritilgan matn, oddiy 
matnlar singari formatlanadi. Kolontitulni varatish uchun lentaning 
ВСТАВКА
bandidagi 
Колонтитулы
ilovasi buyruqlaridan biri tanlanadi. Hozirgi zamon 
ishchi hujjat kolontitulida tashkilot nomi, mahsulot belgisi yoki hujjat yaratilgan 
sana va vaqti ko‘rsatiladi. Quyi kolontitul odatda sahifaning tartib raqamini 
qo‘yishda ishlatiladi. Sahifalarning tartib raqamlarini kolonraqam va kolontitul 
bilan hujjatning asosiy matnini ajratib turuvchi chiziqni esa kolonchizg‘ich deb 
ataladi. Foydalanuvchi: 

butun hujjatga, yarni hujjatning har bir beti uchun bir xil kolontitullar 
qo‘llash; 

---

46 

hujjatning juft yoki toq snhifalari uchun alohida kolontitullar qo‘llash; 

ko‘p saliifali hujjatning har bir boblari uchun ham alohida kolontitullar 
yaratish imkoniga ega. 
 
Topshiriqlar: 
1-Topshiriq: 
Hujjat sahifalariga kolontitul o‘rnatishni o’rganing. 
1-Topshiriqni bajarish tartibi: 
Microsoft Word dasturini ishga tushiradi. 
Kolontitul o‘rnatishning ikki xil yo‘li mavjud bo‘lib, ularga: 

Lentaning 
ВСТАВКА 
bandidagi 
Колонтитулы
amali yordamida; 

Ishchi varaqning yuqori yoki quyi chegaralarida chap tugmani ikki marta 
bosish orqali kolontitullar o‘rnatish kiradi. 
Bulardan qaysi birini tanlashdan qat’iy nazar, menyu satrida yuqori yoki quyi 
kolontitullari yaratish va ulari tahrirlash uchun lozim bo‘lgan КОНСТРУКТОР 
bandi paydo bo‘ladi. 
Lentaning ВСТАВКА bandini tanlash natijasida КОНСТРУКТОРga tegishli 
tasma(lenta) paydo bo‘ladi. Ulari ichida uch xil ko‘rinishdagi buyruqlardan tashkil 
topgan Колонтитулы guruhiga ko‘zingiz tushadi. Ya’ni, 

Верхний колонтитул; 

Нижний колонтитул; 

Номер страницы. 
Yuqorida keltirilganlardan biri tanlanib amaliy ish bajariladi. 
2. 5x25 o‘lchamli jadval yarating. 
3. Guruhingiz ro‘yxatini yozing. 
4. Jadvalning birinchi satrini pastdan yuqoriga qarab yozilgan matnga 
o‘tkazing. 
5. Sahifaga kolontitul o‘nating va ismingizni yozing. 
6. Kolontitullarni sahifaning yuqoriga va pastiga almashtiring. 

---

47