Q. M. Karimov, B. E. Daminova “TA’limda axborot texnologiyalari” fanidan laboratoriya ishlari

Показ 
слайдов 
bo’limi tanlanadi.
10-rasm.

---

72 
Hosil bo’lgan menyudan 
slaydlar sozlamalari bo’limi tanlanadi. Natijada 
quydagi oyna hosil bo’ladi. 
11-rasm. 
 
Taqdimot yaratishning asosida albatta slaydlardan foydalaniladi. Ular matn, 
grafik, ovozli va video ma’lumot ko’rinishida bo’lishi mumkin. Yangi taqdimot 
yaratish uchun quydagi amallarketma-ketligi bajariladi. Menyuda dasturning 
kerakli eskisi tanlanadi va natijada uning maketini tanlash muloqot oynasi ochiladi. 
Bu oynaning chetlaridagi o’tkazish tugmalari yordamida keyingi yoki 
oldingi maketlarni ko’rish mumkin. Maketning pastki qismi strelkalari esa maket 
holatini tanlaydi va o’zgartiradi.
Slaydlar bilan turli amallarni bajarish mumkin. Yaratilayotgan taqdimot 
strukturalarini o’zgartirish unga yangi slayd qo’shish va mavjud slaydlarni olib 
tahlash imkoniyatlari ham mavjud.
Xuddi shunday tarzda slaydlarga diagrammalar joylashtirish ham amalga 
oshiriladi. 
Multimedia ilovalarini ishlab chiqishda turli rang va fonda tasvirlangan 
obyektlar insonlar tomonidan turlicha idrok qilinishini hisobga olish kerak. 
Multimedia ilovalari quyidagilarga bо‘linadi. 
Multimedia ilovalari yaratish texnologiyasini о‘rganishda ularning qanday 
yaratilishini ifodalovchi ssenariy ishlab chiqiladi. Bundan kelib chiqib, har bir 

---

73 
multimedia ilovasi turli tarkibiy qismlar (turli mavzular) dan tashkil topadi degan 
mantiqiy xulosaga kelish mumkin. Multimedia ilovalari tarkibini quyidagi 
qismlarga bо‘lish mumkin: yaratilayotgan multimedia ilovasi uchun mavzu 
tanlash, ish maydonini belgilash (masshtab va fon), kadrlar, qatlamlardan 
foydalanish, turli shakllar simvollarini yaratish, dasturlash tilida о‘zgaruvchilar 
kiritish va skriptlar yozish, tovushli fayllar bilan ishlash, matn qо‘shish, effektlar 
yaratish, rasmlardan foydalanish va import qilish, kutubxonadagi tayyor 
komponentlardan foydalanish, navigatsiyani yaratish, matn razmetkasi tillari va 
skriptlash tillaridan foydalanish. 
Interfaol multimedia taqdimoti-iyerarxik tamoyil asosida tizimlangan va 
maxsus foydalanuvchi interfeysi orqali boshqariladigan multimedia komponentlari 
majmui. Foydalanish maqsadidan kelib chiqib, interfaol taqdimotlar shartli 
ravishda quyidagi turlarga bо‘linadi: 

korporativ multimediali taqdimot;

multimediali katalog;

mahsulot taqdimoti;

о‘rgatuvchi yoki test dasturi; 

erkin foydalanishga ruxsat berilgan kompyuterlar uchun multimedia 
qobig‘i; 

elektron nashr yoki multimediali kitob. 
Chiziqli multimedia taqdimoti - murakkab grafika, video qо‘yilma, ovoz 
jо‘rligi ta’minlangan va navigatsiya tizimiga ega bо‘lmagan harakatli rolik. 
Chiziqli taqdimotlar mо‘ljallanishiga kо‘ra shartli ravishda quyidagi shakllarga 
bо‘linadi: 

stend shaklidagi multimedia taqdimoti; 

elektron doklad yoki jо‘rlikdagi taqdimot; 

ekran himoya lavhalari (Screen Savers).
Multimedia dasturlari orqali о‘qitish о‘quv materialining mazmuniy 
komponentlarini keng kо‘lamda tizimga keltirishga kо‘maklashadi, ta’lim 

---

74 
oluvchilarga ta’limning tо‘liq yoki qisqartirilgan variantlarini erkin tanlash va 
о‘tish imkonini beradi. 
О‘quv jarayoniga multimediali (video formatdagi) taqdimotlar yaratishda 
amaliy dasturiy ta’minotlardan foydalanish mumkin. Bunday dasturiy 
ta’minotlardan biri, iSpringPro 6 dasturi hisoblanadi. Ushbu dasturning bir nechta 
versiyalari mavjud bо‘lib, ularning vazifasi .pptx formatdagi faylni .avi va .html 
format kо‘rinishiga о‘tkazish va undan о‘quv jarayonida foydalanish mumkin. 
Bunday texnologiya ta’lim berishda kо‘zda tutilgan maqsadga erishishga olib 
boruvchi dasturiy ta’minotlardan biri hisoblanadi. Bu texnologiya ma’lumotlarni 
о‘zlashtirish uchun qulay shakl va usulda taqdim etish orqali talabani mustaqil 
о‘qishga, bilim olishga, fikrlashga о‘rgatishni kafolatlaydi.
Dastur interfeysi juda sodda va foydalanish uchun qulay kо‘rinishda 
yaratilgan. Dasturning ishlash tartibi. Dastur kompyuterga о‘rnatilgandan sо‘ng 
PowerPoint dastur bosh menyusida iSpring Pro buyrug‘i joriy bо‘ladi.