Python kirish

Piton - IDLE

IDLE(Integrated Development and Learning Environment - Integratsiyalashgan rivojlanish va o'quv muhiti) - Piton uchun integratsiyalashgan dasturlash muhiti (IDE) hisoblanadi. Windows uchun Piton o'rnatuvchisi IDLE moduli standart ravishda o'z ichiga olingan bo'ladi.
IDLE Linux uchun Piton taqsimotlarida mavjud emas. Unga mos ravishda paket menejerlaridan foydalanibgina, yuklab olish mumkin. Misol uchun quyidagicha.... keyin darsimizda davom etamiz.

Ekranga chop etish | print
Bosib chiqarish uchun kerak bo'lgan har bir narsa "print" kalit so'zidan keyin qavs ichiga joylashtirilgan. Terminalda "Hello World" ni bosib chiqarishga harakat qilaylik:

Salom Dunyo matniqo'shtirnoq bilan cheklangan, chunki bu satr yoki belgilar guruhidir, keyinchalik bu haqda ko'proq ma'lumot beriladi.
Keyinchalik, biz bir nechta raqamlarni chiqaramiz. Chop etish uchun har bir "print" natijani yangi satrga o'tkazadi:

1 va 2-satrlardan ko'rinib turibdiki, bosib chiqarish va bo'shliq bo'sh joy ixtiyoriy. Bu shunchaki kodni toza ko'rinishga olib keladi.
Bir nechta ma'lumotlarni chop etish
Biz hatto bitta bosib chiqarish buyrug'ida bir nechta narsalarni chop etishimiz mumkin; biz ularni vergul yordamida ajratishimiz kerak.


Izohlar
Sharhlar bu kodda nima sodir bo'lganligini tasvirlash uchun ishlatiladigan matn qismlari. Ular kodga hech qanday ta'sir ko'rsatmaydi.
Izohni quyidagi # belgi yordamida yozish mumkin:

Bu bizni ushbu bo'lim oxiriga olib keladi.
Keyingi bo'limda biz Python-dagi turli xil ma'lumotlar va operatorlar haqida bilib olamiz.

Ma'lumot turlari va operatorlar
Ma'lumot turlari va o'zgaruvchilar nima?
Ushbu bo'limda biz Python-dagi turli xil ma'lumotlar haqida bilib olamiz.

Biz quyidagilarni ko'rib chiqamiz:
1.Definition
2.Python’s Data Types
3.O'zgaruvchilar
4.Nom berish to'g'risidagi konventsiya
Definition
Elementning ma'lumotlar turi element ega bo'lishi mumkin bo'lgan qiymatlarning turi va doirasini belgilaydi.
Ma'lumotlar turlari haqida tushunchani haqiqiy dunyoda topish mumkin. Tasniflanganligi sababli noyob xususiyatlarga ega bo'lgan raqamlar, alifbolar, belgilar va boshqalar mavjud.
Bunday tasniflash ko'plab dasturlash tillarida, shu jumladan Python-da ham amalga oshiriladi.
Python-ning ma'lumot turlari (Python’s Data Types)
Ko'pgina boshqa tillardan farqli o'laroq, Python kodlashni ancha soddalashtiradigan ma'lumot turini aniqlashga katta ahamiyat bermaydi. Bu haqda yaqin kelajakda bilib olamiz.
Til uchta asosiy ma'lumot turlarini taqdim etadi:

• 
  Raqamlar
  
• 
  Stringlar
  
• 
  Booleanlar
  

O'zgaruvchilar (Variables)
O'zgaruvchi shunchaki qiymat tayinlanishi mumkin bo'lgan nomdir.
O'zgaruvchilar bizga ma'lumotlarga mazmunli nom berishimizga imkon beradi.
O'zgaruvchiga qiymatni belgilashning eng oddiy usuli bu = operator orqali.
(Variables) O'zgaruvchilarning katta afzalligi shundaki, ular bizga ma'lumotlarni keyinchalik kodda operatsiyalarni bajarish uchun ishlatishimiz uchun saqlashga imkon beradi.
(Variables)O'zgaruvchilar o'zgaruvchan. Demak, o'zgaruvchining qiymati har doim yangilanishi yoki o'zgartirilishi mumkin.
(Numbers) Raqamlar
Ushbu dars Python-dagi raqamlar haqida chuqur munozarani ta'minlaydi.
Python raqamli ma'lumotlarni boshqarishda eng kuchli tillardan biridir.
U raqamlarning bir nechta turlarini qo'llab-quvvatlash bilan bir qatorda ularda hisoblashlarni amalga oshirish uchun yordamchi dasturlar bilan jihozlangan.
Python-da uchta asosiy raqam turlari mavjud!

Integers #Butun_sonlar
Butun sonli ma'lumotlar turi barcha musbat va manfiy sonlardan iborat.
Butun sonni egallagan xotira hajmi uning qiymatiga bog'liq. Masalan, 0- 24 baytni oladi, 1- esa 28 baytni egallaydi.
Bu erda butun sonlarning ba'zi bir misollari keltirilgan:


Kasr sonlar
Kasr raqamlari yoki musbat va manfiy o'nlik sonlarni anglatadi. Python bizga juda yuqori o'nlik kasrgacha o'nli kasrlar yaratishga imkon beradi. Bu aniq qiymatlarni aniq hisoblashni ta'minlaydi.Kasrlar 24 bayt xotirani egallaydi. Quyida suzish bo'yicha ba'zi misollarni topishingiz mumkin:
Python-da 5 butun son deb hisoblanadi, 5.0 esa - (float) o`nli kasr..
Kompleks sonlar
Python shuningdek murakkab raqamlarni yoki haqiqiy va xayoliy qismdan tashkil topgan raqamlarni qo'llab-quvvatlaydi. Qiymatlarni chop etishda print () iborasi ishlatilganidek, complex() murakkab raqamlarni yaratishda ishlatiladi. Bu ikki qiymatni talab qiladi. Birinchisi kompleks sonning haqiqiy qismi bo'ladi, ikkinchisi o`ylab topilgan qism bo'ladi. Murakkab raqamni tayyorlash uchun:

Murakkab son odatda 32 bayt xotirani oladi.


O'zgaruvchilarni nomlash qoidasi
Nom berish to'g'risidagi maqolamiz:
(Variables) O'zgaruvchining nomini tanlashda biz amal qilishimiz kerak bo'lgan ba'zi qoidalar mavjud:
Ism katta yoki kichik harflar bilan boshlanishi mumkin.
Raqam nomidan paydo bo'lishi mumkin, ammo boshida emas.
"_" Belgisi nomning istalgan joyida paydo bo'lishi mumkin.
Bo'sh joylarga ruxsat berilmaydi. Buning o'rniga, o'zgaruvchan nomlarni o'qilishi uchun biz snake_case-dan foydalanishimiz kerak.
O'zgaruvchining nomi tasodifiy belgilar bo'lishning o'rniga, uning qiymatini tavsiflovchi ma'noga ega bo'lishi kerak.


Ma'lumot turlari II qism
Boolean (shuningdek, "bool" deb nomlanuvchi) ma'lumotlar turi ikki qiymat orasida tanlashga imkon beradi: haqiqiy va noto'g'ri.
Python-da mantiqiylikni ko'rsatish uchun True yoki False-dan foydalanishimiz mumkin:

Ifodani taqqoslash yoki taqqoslash mantiqan to'g'ri ekanligini aniqlash uchun Boolean ishlatiladi. Ma'lumotni taqqoslashda katta rol o'ynaydi.

Keyingi biz o'rganadigan ma'lumot turi - har doim qulay bo'lgan satr.
=============Satrlar=============
Ushbu dars stringli ma'lumotlar turining asosiy xususiyatlariga e'tibor qaratadi.
Biz quydagilarni ko'rib chiqamiz:

• 
  Satr uzunligi
  
• 
  Indekslash
  
• 
  Belgilardan ma'lumot olish
  
• 
  Teskari indekslash
  

Kurs boshida biz terminalda "Hello World" yozuvini qanday chiqarishni bilib oldik. Bu kabi belgilar to'plami String ma'lumotlar turiga misoldir.
Satr - bu bitta yoki ikki marta qo'shtirnoq ichidagi yopiq belgilar to'plamidir. Satr bitta belgi bo'lishi mumkin yoki umuman bo'sh bo'lishi mumkin.

Yuqoridagi misollardan ko'rishimiz mumkinki, satr qo`shtirnoq ichidagi bo'sh joy ham belgi sifatida qabul qilinadi. Satr uzunligini len() elementidan foydalanamiz . Ushbu uzunlik satrdagi belgilar sonini ko'rsatadi:

===============Indekslash===============
Satrda har bir belgi o'z o'rniga qarab raqamli indeks beriladi. Python-dagi satr 0 dan n-1 gacha indekslanadi, bu erda n uning uzunligi. Bu degani, satrdagi birinchi belgi indeksi 0 ga teng.
===============Belgilardan ma'lumot olish===============
Satrdagi har bir belgiga uning indeksidan foydalanib kirish mumkin. Indeks kvadrat
[] qavs ichida yopilishi kerak, va stringga ilova qilinadi.

Agar biz 12-qatorda kodni bajarishga harakat qilsak, xato yuzaga keladi, chunki maksimal indeks len (batman) - 1. Yuqori qiymat satr chegarasida emas.
===============Teskari indekslash===============
Salbiy indekslardan foydalangan holda indeksatsiya konvensiyasini o'zgartirishimiz mumkin. Salbiy ko'rsatkichlar satrning teskari tomonidan boshlanadi. Shunday qilib, -1 indeksi oxirgi belgilarga mos keladi:

Keyingi darsda biz satrlarni kesish tushunchasini o`rganamiz.

Satrlarni kesish
Ushbu darsda biz satrlarni kesish nima ekanligini va uni satrlargaga qanday qo'llash mumkinligini tushunamiz.
Biz quyidagilarni ko'rib chiqamiz:
1. Ta'rif
2. Bosqichma bosqich kesish
3. Teskari kesish
4. Qisman kesish
Kesish - bu indekslardan foydalanib, satrning bir qismini (substring) olish jarayoni.
Satr berilgan holda, biz quyidagi shablonni kesib, pastki qismni olishimiz mumkin: start - bu satrni kesimining boshlanishi, end - bu esa tugashi.

Bunda start kesim boshi end esa oxiri, lekin end kesimga kiritilmaydi.

Quydagi misolga etibor bering:

Hozirgacha biz satrning belgilangan qismini olish uchun, ya'ni boshlang'ich indeksdan oxirigacha indeksgacha bo'lgan barcha belgilar olishni o`rgandik. Ammo, biz satrda belgilarni tashlab yuboradigan qadamni bilmaymiz. Biz buni 2- bosqich bilan kesishda o`rganamiz. Endi kesib olinadigan qismi end indeksidan keyin aniqlanadi:

Quydagi yozilgan kodga etibor bering:

mana bosqichma bosqich kesish:

Endi teskari kesishni o`rganib o`tsak
Bunday kesish bosqichma boosqich kesishga o`xshab ketadi , faqat start va end elementlari joyini almashtirib qo`yamiz. Bunda teskari kesish ham ishlatiladi:

Qisman Kesish: