Punktuatsiya

 Ko‘p nuqtaning qo‘llanish o‘rinlari 
1. Fikrning tugallanmaganligi, davomi mavjud ekanligini aks ettiruvchi gaplar oxirida ko‘p 
nuqta qo‘llanadi. Masalan: 
Biz bu haqda juda ko‘p o‘ylaymiz...
(О‘.U.)
 
2. So‘zlovchining turli his-hayajoni bilan bog‘liq to‘xtamlarni, nutqdagi cho‘ziqlikni, 
harakatlarni ifodalashda ko‘p nuqta qo‘yiladi. Masalan: 
Ha... bundoq deng… Mayli, mayli, xolajon, 
men o‘zimizning eshikdan chiqa qolay. 
(A.Q.) 
3. Muallifning yozma nutqda berilishi mumkin bo‘lmagan ayrim so‘z yoki iboralari, ism, haqoratli 
so‘zlari o‘rnida ko‘p nuqta qo‘llanadi. Masalan: 
He, enangni..! 
(So‘zl.)
 
О‘
lgiday zeriktirsa ham, tinchgina 
gaplashib o‘tirardi. Siz bo‘lsangiz... (
As. M.) 
4. Tilshunoslikka oid grammatik topshiriqlarda tushirib qoldirilgan va o‘quvchi tomonidan 
qayta tiklanishi lozim bo‘lgan so‘z, qo‘shimchalar o‘rniga ko‘p nutqda qo‘yiladi. Masalan: 
Berilgan gapdan tushirib qoldirilgan bog‘lovchini aniqlang. 
Gapirmoqchi edi, ... tili og‘ziga tiqilib 
qoldi. 
(«Yoshlik».)
 
5. Tutilib aytilgan so‘z va iboralarni aks ettirish uchun yozma nutqda ko‘p nuqta qo‘yiladi. 
Masalan: 
- Xurshida bonu?... Siz ... Sizmu
? (O.Y.)
 
 
Qavsning qo‘llanish o‘rinlari 
1. Kiritmalar (kirish so‘z, kirish birikma va kiritma gaplar) qavsga olinadi. Masalan: 
Joyni 
yana chorpoyaga (supaga) qildilaringmi? 
(S.Ah.)
 
2. P’yesalarda muallifning izohi, ya’ni remarkalar qavsga olinadi: 
Farmon. Kelinlar-u.. Chiq hammang. 
(Kelinlar chiqishadi.) 
3. Fikrning manbai, uni aytgan muallifning ismi sharifi, manba haqidagi ma’lumotlar qavs 
ichida beriladi. Masalan: 
«Til − reallashgan ongdir». (Fitrat)
Bu maqolada («О‘zbek tili va 
adabiyoti», 2004. №5.) tilda shakl va mazmun munosabati masalasi tahlil etilgan. 
4. Gazeta va jurnallardagi davomi bor, boshi o‘tgan sonda, boshi jurnalning 2-sonida kabilar 
qavsga olinadi. 
5. Fikrning noaniqligi, so‘z yoki iboraning tushunarsizligi, so‘zlovchining taajjubini aks 
ettiruvchi so‘roq, undov belgilari qavsga olinadi. Masalan:
Qiz ko‘zlarining oromliligi (?) bilan 
meni hayratga soldi. (So‘zl.) 
6. Ayrim so‘z yoki gapga aniqlik kiritish maqsadida qo‘llangan izohlar qavsga olinadi. 
Masalan:
Fitrat turk tilining (o‘zbek tili) boyligini, asosan, arab tiliga solishtirmoqchi bo‘ldi. 
(M.M.)