Punktuatsiya

5. Ravish ergash gapli qo‘shma gaplar.
 
Ravish ergash gaplar bosh gapdan anglashilgan 
harakat, holatning qanday bajarilishini yoki belgi-xususiyatning qay tarzda yuzaga chiqishini 
anglatadi. Demak, ravish ergash gaplar sof tarz ma’nosini ifodalaydi. Masalan: 
Soy beton to‘g‘on 
bilan to‘silib, suv ikki darvozadan guvillab quyilmoqda edi. 
(S.Ahm.)
Ushbu gapda «Soy beton to‘g‘on bilan to‘silib» ravish ergash gapi 
«Suv ikki darvozadan 
guvillab quyilmoqda edi»
gapida aks etgan harakatning qay tarzda yuzaga chiqqanligini ko‘rsatadi.
Ravish ergash gapni bosh gapga bog‘lovchi vositalar ko‘pchilikni tashkil etmaydi. M. 
Asqarova ravish ergash gapni bosh gapga bog‘lovchi vositalarning quyidagi turlarini qayd etadi:
-b (-ib
):
Nazokatning ovozi titrab, uragi urar edi
. (S.Ahm.)
-may
:
Tomog‘ingdan o‘tmay bir qultum ham suv,.. Balki sahrolarda nola qila
rsan. (U.)
-
masdan:
 Naimiyning biror ishi o‘ngidan kelmasdan,.. umri bekorga o‘tib ketdi
. (As.M.) 
deb
: 
Chambil obod bo‘ldi deb,.. kelayotir Avazxonday zo‘ravor
. (F.Y.)
46
G‘.Abdurahmonov esa ravish ergash gap va bosh gapni biriktiruvchi vositalarning quyidagi 
turlarini ajratadi: 
ravishdoshning -(i) b
shakli, s
ifatdosh +-cha, sifatdosh+ -dek//-day, sifatdosh+ 
holda//yo‘sinda
, 
deb
bog‘lovchisi, -
ki 
bog‘lovchisi.
47
 
Ravish ergash gapli qo‘shma gaplarda ikki va undan ortiq denotativ voqea ifodalanadi. 
Ergash gapda ifodalangan denotativ voqea bosh gapda ifodalangan voqea ichiga tarz bildiruvchi 
uzv sifatida kiradi. Shu sababli qo‘shma gap qismlari orqali ifodalangan denotativ voqealar ancha 
zich hamda o‘zaro aloqador bo‘ladi. Masalan, 
«Saida bir lahza nafasi ichiga tushib, noqulay 
ahvolda qoldi»
(S.Ahm.) gapida bir-biri bilan bog‘liq ikki denotativ voqea ifodalangan. 
Ravish ergash gapli qo‘shma gaplar havola bo‘laksiz gaplar hisoblanadi. Bunday gaplarda 
shakliy-mazmuniy nomuvofiqlik deyarli kuzatilmaydi.