Bajardi:Anorqulov Samandar Tekshirdi:Xudayberganova Z - Ma’lumki, pul tovar ishlab chiqarish va ayirboshlashning uzoq vaqt rivojlanishi natijasida vujudga keldi. R.Kruzo ta’kidlaganidek, faqat tovar ishlab chiqarish bor joyda pul kerak, yakka odamga pulni keragi yo’q. Pulni tovar ayirboshlashni o’zi yaratdi.Birinchi yirik mehnat taqsimoti, ya’ni chorvachilikdan dehqonchilikni ajralib chiqishi va shu munosabat bilan tovar xo’jaligining rivojlanishi tufayli maxsulot qiymatining ifodasi bo’lmish pulni keltirib chiqardi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi, tovar turlarining ko’payishi almashuv jarayonining yanada rivojlanishini taqozo qildi. Almashuv jarayonida tovar egalari o’zaro muloqotda bo’lib, tovarning egasi o’z maxsulotini (mulkini) baholagan. Shu baholash jarayoni biror o’lchov birligi bo’lishini taqozo qilgan. Tovar muomalasining ekvivalent rivojlanish jarayonida umumiy ekvivalent shaklini har xil tovarlar o’ynagan. Har bir jamoa o’z tovarini ekvivalent sifatida o’rtaga qo’ygan. Lekin jamiyat taraqqiyoti shu tovarlar ichidan pulni tovarlarning tovari deb e’tirof etgan.
Pul – bu maxsus tovar, umumiy ekvivalent bo’lib, abstrakt mehnat xarajatlarini o’zida aks ettiradi va tovar xo’jaligidagi ijtimoiy ishlab chiqarish munosabatlarini ifodalaydi. Bu ta’rif pulni quyidagi xususiyatlarini o’zida ifodalaydi - Pulning boshqa tovarlardan ajralib turuvchi maxsus tovarligi.
- Pul – bu umumiy ekvivalent – yagona tovar bo’lib qolgan tovarlar qiymatini o’zida ifoda qilishi.
- Pulning ekvivalent sifatida tovarni yaratishga ketgan mehnat va boshqa xarajatlarni o’zida ifoda qilishi.
- Pulning har bir iqtisodiy tizimda, tovar ishlab chiqarishda kishilar o’rtasidagi yuzaga keladigan iqtisodiy munosabatlarni ifoda qilishi va boshqalar (pulda ifodalanuvchi xususiy mehnat ijtimoiy mehnat sifatida namoyon bo’lishi).
- Pulning muhim xususiyati shundaki, pul ham boshqa tovarlar singari qiymatga va iste’mol qiymatga ega bo’lishi bilan birga boshqa barcha tovarlarga qarama-qarshi turadi. Bu bir tomonda pul, ikkinchi tomonda boshqa tovarlar va xizmatlar
Pul kupyuralari O‘zbekistonda 25-fevraldan 100 ming so‘mlik kupyura muomalaga chiqarildi Tovar pul . Bu, ehtimol, birinchi savdo tovar bo'lib, sotilgan birlik sifatida ishlaydi va sotib olindi. Zamonaviy dunyoda, ular inflyatsiya yuqori mamlakatlarda mashhur. - Tovar pul . Bu, ehtimol, birinchi savdo tovar bo'lib, sotilgan birlik sifatida ishlaydi va sotib olindi. Zamonaviy dunyoda, ular inflyatsiya yuqori mamlakatlarda mashhur.
- Naqd pul . Ularning ostida qo'llardan qo'liga o'tayotgan ikkita pul va tanga tushunish kerak.
- Ramziy . Sizning xaridlaringiz uchun to'lash uchun foydalangan narsadir. Bunday pullar orasidagi yagona farq shundaki, ularning qiymati ishlab chiqarish xarajatlaridan kattaroqdir.
- Huquqiy to'lov . Qarzlarni to'lashda shaxs ushbu pul shakliga qaytadi.
- Bank depoziti . Hammasi biladiki, bu sizning bank xazinasiga kiritgan mablaglar.
- Elektron pul hamyonlari . Ularga "aqlli kartalar" ham deyiladi. Ular sizning elektron pulingiz haqida ma'lumot mavjud bo'lgan mikroprosessordan iborat.
- Naqd pul . Bunga savdo va davlat banklarida hisoblar kiradi.
- Tarmoq . Bunday pul deyarli o'g'irlanishi, o'g'irlanishi mumkin emas. Ular sizning elektron pul o'tkazmalari orqali o'tkaziladigan elektron chipdir.
PUL TARIXINI BILASIZMI? Pul sivilizatsiyamizdagi eng qadimiy va muhim ixtirolardan biri bo'lib, savdo-sotiq rivojlanishining yetakchi omili sifatida xizmat qildi. Pul joriy etilguncha savdo munosabatlari mahsulot ayirboshlash shaklida amalga oshirilar edi.Ibtidoiy munosabatlarga asoslangan har qanday jamiyatda insoning moddiy mavqei uning ba’zi bir mahsulotlarga egalik huquqi bilan belgilanar edi. Masalan, suruv-suruv qo‘yi, yilqisi, qoramoli yoki ziroatkor dalalari bor odam badavlat hisoblangan. Har bir hududda qimmatbaho sanalgan mahsulot bozor munosabatlarining vositachisi bo'lib xizmat qilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |