Pulning funksiyalari va ularga tavsif. Qiymat shakllarining evolyusiyasi. Qiymatning oddiy yoki tasodifiy shakli

XULOSA

Mamlakatda pul muomalasini baholash va hisoblash juda ko'p vaqt talab qiladigan, murakkab va qimmat jarayon, ammo shunga qaramay, mamlakatda to'g'ri pul miqdori juda muhim rol o'ynaydi, chunki bu inflyatsiyaga va shunga mos ravishda mamlakatning investitsion jozibadorligiga, barqarorlikka, ham iqtisodiy, ham siyosiy omillarga ta'sir qiladi.
Pul aylanmasining asosiy qismi to'lov vositasi sifatida pulga xizmat qiladi va naqd pulsiz hisob-kitoblarni tashkil qilish uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Rivojlangan mamlakatlarda bozor iqtisodiyoti va mo''tadil inflyatsiya sharoitida naqd pulsiz tovar ayirboshlash umumiy pul aylanmasining o'rtacha 90 foizini tashkil qiladi.
O'zbekiston iqtisodiyotida naqd pul aylanmasining pul ta'minotidagi nisbatan yuqori ulushi davlatning banknotlarni qayta ishlash, ishlab chiqarish, transportirovka qilish, saqlash, shuningdek, yaroqsiz hisobvaraqlarni almashtirish xarajatlarini oshiradi. Shuningdek, pul massasi aylanmasidagi naqd pullarning salbiy o'sishi pul oqimlari harakati va ularni tashkil etish ustidan davlat nazorati samaradorligiga ta'sir qiladi
O'zbekiston iqtisodiyotining pul muomalasidagi naqd pul miqdorining ko'payishining asosiy sabablari orasida odatda iqtisodiy rivojlanishning beqarorligi, to'lovlarni amalga oshirmaslik inqirozi, iqtisodiyotning norasmiy sektori va moliyaviy-kredit tizimining rivojlanmaganligi aniqlanadi.
Demak, pul muomalasi - bu ichki muomaladagi pullarning tovarlar muomalasi, xizmatlar ko'rsatish va turli to'lovlarni amalga oshirish jarayonida naqd va naqdsiz shakllardagi harakati. Pul muomalasi nafaqat tovarlar va xizmatlar, balki kredit va xayoliy kapitalning harakatini ham qamrab oladi. Bozor iqtisodiyotiga ega mamlakatlarda to'lovlar aylanmasining katta qismi moliyaviy operatsiyalar hisobiga, ya'ni. turli xil turdagi qimmatli qog'ozlar bilan bitimlar, qarz operatsiyalari, soliq to'lovlari va boshqa moliyaviy operatsiyalar uchun naqd pul oqimining katta qismi to'lov va hisob-kitob operatsiyalarining keskin ko'payishi bilan bog'liq.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

1. 
   Fayllar.org. 2020. 4-§. Pul Muomalasi Qonuni. http://fayllar.org/sh-abdullaeva-pul-kredit-va-banklar.html?page=4.
   
2. 
   Abdullayeva, S., 2013. Pul Muomalasi Va Kredit. 6th ed. Tashkent: ILM ZIYO.
   
3. 
   Hozir.org. 2020. Naqd Pul Aylanmasi Va Uni Tashkil Qilish Prinsiplari. http://hozir.org/3-modul-kreditning-umumiy-asoslari-37--mavzu-pulning-paydo-bol.html?page=2.
   

4. 
   QOMUS.INFO. 2020. Pul Massasi Haqida — U Kim, Bu Nima — QOMUS.INFO. https://qomus.info/oz/encyclopedia/p/pul-massasi/.
   
5. 
   Hozir.org. 2020. Pullarga Bo‘Lgan Talab Va Pullar Taklifi. Pul Muomalasi Tushunchasi. Pul Muomalasi Qonunlaridan Kelib Chiqadigan Talablar. http://hozir.org/3-modul-kreditning-umumiy-asoslari-37--mavzu-pulning-paydo-bol.html?page=4.
   
6. 
   Hozir.org. 2020. Pullarga Bo‘Lgan Talab Va Pullar Taklifi. Pul Muomalasi Tushunchasi. Pul Muomalasi Qonunlaridan Kelib Chiqadigan Talablar. http://hozir.org/3-modul-kreditning-umumiy-asoslari-37--mavzu-pulning-paydo-bol.html?page=4.
   
7. 
   Rashidov, O., Alimov, I., Toymuhamedov, I. and Tojiyev, R., 2011. Pul, Kredit Va Banklar. Tashkent: Cho'lpon nomidagi nashriyot matbaa ijodiyot uyi.
   
8. 
   O’zbekiston bank tizimini isloh qilish va erkinlashtirish qonunchilik hujjatlari to’pkami. T. ”O’zbekiston”, 2000 yil
   
9. 
   Sh.Abdullayeva, Pul va pul tizimi. T. “O’qituvchi” , 1997 yil
   
10. 
    “O’zbekiston iqtisodiy axborotnomasi” jurnali – 2010 yil