“Пул ва банклар” фани Маъруза Кредитнинг зарурлиги, функциялари, турлари ва шакллари

Банк кредитини ривожланишини белгиловчи омиллар

• 1. Товар-пул муносабатларининг ривожланганлиги
• 2. Мамлакат банк тизимининг ривожланганлиги
• 3. Банк кредитидан фойдаланувчи юридик ва жисмоний шахсларнинг тўловга қобил бўлиши
• 4. Банклар фаолиятини тартибга солиш ва назорат қилиш тизимининг ривожланганлиги
• 5. Макроиқтисодий барқарорликнинг таъминланганлиги

3. Кредитнинг аралаш шакли

• Ушбу шакл таниқли рус олими академик О.И.Лаврушин томонидан таклиф этилган.
• Унинг фикрига кўра, агар кредит
• товар шаклида берилса ва пулда қайтарилса, бу кредитнинг аралаш шакли ҳисобланади.

4. Давлат кредити

• Иқтисодчи олимлар томонидан давлат кредити икки хил талқин этилади.
• Бир гуруҳ олимлар (О.Лаврушин, Ж.Матук ва бошқ.) айтадики, давлат кредити деганда давлат кредитор сифатида маълум бир субъектларга кредитлар беради.
• Давлат кредити субъектларга банклар орқали ва халқаро кредит сифатида берилади.
• Давлатни қимматли қоғозларни муомалага чиқариш йўли билан ресурслар жалб қилиши кредит ҳисобланмайди, балки давлат қарзи ҳисобланади.

Иккинчи гуруҳ иқтисодчи олимлар давлат қимматли қоғозларини муомалага чиқариш йўли билан ресурслар жалб қилишни ҳам давлат кредити деб ҳисоблашади.

• Иккинчи гуруҳ иқтисодчи олимлар давлат қимматли қоғозларини муомалага чиқариш йўли билан ресурслар жалб қилишни ҳам давлат кредити деб ҳисоблашади.
• Уларнинг фикрига кўра, давлат ўз қимматли қоғозларини сотиш орқали кредит олувчи бўлиб қолади, унинг қимматли қоғозларини сотиб олганлар эса, кредиторлар ҳисобланади.
• Ушбу жараёнда кредит муносабатлари яққол намоён бўлади. Чунки, давлат томонидан ресурслар маълум муддатга, қайтарилиш ва фоиз тўлашлилик шарти билан берилади.

5. Ипотека кредити

• Ипотека грекча hypotheke сўзи бўлиб, гаров деган маънони англатади.
• Ипотека кредити деганда қўзғалмас мулкни гаровга олиш йўли билан бериладиган кредитга айтилади.
• АҚШда ипотека кредити беришнинг икки поғонали тизими қўлланилади.
• Германия, Франция ва Буюк Британияда ипотека кредити беришнинг бир поғонали тизими қўлланилади.