“Пул ва банклар” фани Маъруза (2 соат) Мавзу. Ўзбекистон Республикаси пул тизими ва унинг элементлари

2. Ўзбекистон Республикаси пул тизимининг элементлари

• “Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида”ги (янги таҳрирда) қонуннинг (2019 йил 11 ноябрдаги 582-сонли қонун) 6-боби 39-моддасига мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси пул тизими пул бирлигини, пул муомаласини ташкил этишни ва уни тартибга солишни ўз ичига олади.

2. Ўзбекистон Республикаси пул тизимининг элементлари

• Ўзбекистон Республикаси амалиётида, тараққий этган мамлакатлар амалиётидан фарқли ўлароқ, тўловларнинг мақсадли кетма-кетлиги қўлланилади. Тараққий этган мамлакатларда эса, тўловларнинг календарь кетма-кетлиги қўлланилади.

2. Ўзбекистон Республикаси пул тизимининг элементлари

• Республикамизда тижорат банклари миллий валютада горизонтал вакиллик ҳисобрақамларига эга бўлмаганлиги сабабли, улар ўртасидаги барча тўловлар Марказий банк орқали ўтади. Чунки, барча тижорат банкларининг сўмдаги “Ностро” вакиллик ҳисобрақами Марказий банкнинг балансида очилган ва у вертикал ҳисобрақам, деб аталади. Шу сабабли, банклараро тўловлар Марказий банкнинг рухсати асосида амалга оширилади.

2. Ўзбекистон Республикаси пул тизимининг элементлари

• Ўзбекистон Республикаси Марказий банки мамлакат ҳудудида ҳисоб-китоб шаклларидан фойдаланиш тартибини белгилайди. Ҳозирги даврда ҳисоб-китобларни амалга оширишнинг тўлов талабномаси, тўлов топшириқномаси, чеклар, ҳужжатлаштирилган аккредитивлар ва инкассо шаклларидан фойдаланишга рухсат этилган. Аммо нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ҳажмида тўлов топшириқномалари юқори салмоқни эгаллайди (50,1%).

2. Ўзбекистон Республикаси пул тизимининг элементлари

• Ўзбекистон Республикаси Марказий банки мамлакатимизда пул тизимини тартибга солувчи расмий орган ҳисобланади.
• «Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида»ги (янги таҳрирдаги ) қонунига мувофиқ, Марказий банк пул массаси йиллик ўсиш суръатининг аниқ мақсадли кўрсаткичларини белгилайди.