Pul bozorida muvozanat

MB=C+R.

Pul taklifining kengaytirilgan modelini  iuyidagicha yozish mumkin:

                     Cr +1

           Ms =------------- · MB                yoki    Ms = m · MB

                      Cr + rr

            

          (Cr +1)/ (Cr + rr) nisbat pul mul’tiplikatori deb yuritilib bir so`mlik pul bazasi hisobiga necha so`mlik pul taklifi yuzaga kelishini ko`rsatadi. Pul mul’tiplikatorini – pul taklifining pul bazasiga nisbati ko`rinishida yozish mumkin:

                    Ms            S+D            S/ D + D/ D         Cr + 1

      m = ------------ = ----------- =  ------------------- = --------------                

         MB            C+R             S/ D + R / D         Cr +rr

   Cr miqdori – aholining o`z mablag’larini naqd pullar va depozitlar o`rtasida qanday proportsiyada saqlashni tanlashga bog’liq. 

rr = R / D miqdori esa – aholining nafaqat Markaziy Bank belgilab bergan majburiy rezerv normasiga, balki tijorat banklari saqlab turishni mo`ljallanayotgan ortiqcha rezerv miqdoriga ham bog’liq.

Demak, pul taklifi pul bazasi va pul mul’tiplikatori miqdoriga bog’liq ekan.Pul mul’tiplikatori pul bazasining bir miqdorga oshishi natijasida pul taklifi qanday o`zgarishini ko`rsatadi.

Markaziy bank pul taklifini avvalambor, pul bazasiga ta`sir etish yo`li bilan tartibga soladi.

Mamlakatda pul miqdori ko`payadi, agar:

-pul bazasi o`ssa;

- majburiy zahiralash normasi pasaytirilsa;

- tijorat banklarining ortiqcha rezervlari kamaysa;

-naqd pullarningn depozitlar umumiy summasiga nisbati pasaysa.