Pul bozori. Pul bozorida muvozanat. I kirish I bob pul bozori

                                               M

s

 = S+D. 

 

Aksariyat  mamlakatlarda  davlat  pul  chikarishda  monopol  xukukka 

ega..  Uni  amalga  oshirish  xukuki  nisbatan  mustakil  muassasa  Markaziy  bank 

ixtiyorida.  “  Markaziy  bank  O`zbekiston  Respublikasi  xududida  konuniy  to`lov 

vositasi  sifatida  banknotlar  va  tangalar  ko`rinishidagi  pul  belgilarini  muomalaga 

chikarish mutlak xukukiga ega”

*

.  Ammo pul taklifini ko`paytirish imkoniga yoki 

pul yaratish kobiliyatiga tijorat banklari xam ega.  Ular kreditlar bera borib, to`lov 

vositalari emissiyasini yoki kredit mul’tiplikatsiyasini amalga oshiradi. Masalan, A 

bankning  depoziti  2000  so`mga  o`sgan  bo`lsa,  zaxira  normasi  20  %  ga  teng 

bo`lganda  (zaxira  normasi  –  tijorat  banklar  depozitlarining  ma`lum  kismini 

Markaziy bankda saklab turish normasi), u 400 so`mni Markaziy bankda zaxiralab, 

kolgan 1600 so`mni karzga beradi. SHunday kilib, A bank pul taklifini 1600 so`mga 

ko`paytiradi  va  u  endi  2000+1600=3600  so`mni  tashkil  etadi.  YA`ni, 

omonatchilarning  depozitlardagi  2000  so`mdan  tashkari  yana  1600  so`m  karz 

oluvchilar ko`lida koladi. Agar, 1600 so`m yana banka tushsa, (masalan, B bankka) 

unda 20 % ga teng bo`lgan zaxira normasida u 320 so`mni zaxirada koldirib, 1280 

so`mni kreditga beradi xamda shu mikdorda pul taklifini oshiradi. Kredit berishning 

bu jarayoni so`nggi pul birligidan foydalanishga kadar davom etadi.  YAkuniy xisob 

 

   

*

 

Ўзбекистон  Республикасининг

  

“Ўзбекистон Республикаси 

 

Марказий

 

     

Банки  тўғрисида”ги

  

Қонуни, 1995йил. 21 декабрь / Ўзбекистон банк

 

     

тизимини ислоҳ қилиш ва эркинлаштириш бўйича қонунчилик ҳужжат

-      

     

лари тўплами.Т.: Ўзбекистон,  2003., 18

-

.б.

 

---

11 

 

kitob  bank  depozitlari  jami    10000  schkmga  ko`payganligini  ko`rsatadi.  Bu 

jarayonni formula ko`rinishida kuyidagicha yozishimiz mumkin: