Pul bozori. Pul bozorida muvozanat. I kirish I bob pul bozori

(M/P)

 D

  = k Y 

Bu  erda:  M/R  –  “real  pul  koldigi”,  “pul  mablaglarining  real  zaxirasi”  deb 

nomlanadi. 

 

---

8 

 

1.2. Pulga talabning keynscha nazariyasi. Pul taklifi. Bank mul’tiplikatori. 

. 

 

Pulga  talabning  Keyns  nazariyasi,  likvidlilikning  afzalligi  nazariyasi,  pulni 

nakd ko`rinishda saklashga kishilarni undovchi uch sababni ajratib ko`rsatadi: 

1.

 

transaktsion sabab (joriy bitimlar uchun nakd pulga talab); 

2.

 

extiyotkorlik sababli (ko`zda tutilmagan xolatlar uchun ma`lum 

mikdorda nakd pullarni saklash); 

3.

 

spekulyativ  sabab  (foyda  olish  maksadida  kimmatli  kogozlar 

sotib olish uchun pulga talab). 

Spekulyativ  sabab foiz  stavkasi  bilan  obligatsiyalar  kursi  o`rtasidagi  teskari 

bogliklikka asoslanadi. Agar foiz stavkasi ko`tarilsa, obligatsiyalar baxosi pasayadi, 

ularga talab esa oshadi. Bu esa o`z navbatida, nakd pul zaxiralarining kiskarishiga 

xamda nakd pullarga talabning pasayishiga olib keladi. 

Pul  likvidlilik  xususiyatiga  ega  bo`lganligi  uchun  xam  axoli  uni  saklashni 

afzal  biladi.  Likvidlilikning  afzalligi  nazariyasi  ko`rsatadiki  pulga  bo`lgan  talab 

mikdori  foiz  stavkasiga  boglik.  Foiz  stavkasi  nakd  pul  vositalarini  ko`lda  ushlab 

turishning  mukobil  xarajatlari  mikdorini,  ya`ni,  siz  foiz  olib  kelmaydigan  nakd 

pullarni  ko`lda  ushlab  turgan  sharoitda  yo`kotadigan  pul  mikdorini  bildiradi. 

Nonning narxi non talabi  mikdoriga ta`sir kilganidek, nakd pullarni ko`lda ushlab 

turish mikdori xam pul zaxiralariga talab mikdoriga ta`sir ko`rsatadi. SHuning uchun 

foiz  stavkasi  oshganda,  insonlar  boyliklarini  nakd  pul  shaklida  kamrok  ushlab 

turishga xarakat kiladi.  

Real pul zaxiralariga talab funktsiyasini kuyidagi ko`rinishda yozamiz: 

M/R = f(R) 

Bu  tenglama  ko`rsatayaptiki,  pulga  bo`lgan  talab  mikdori  foiz  stavkasi 

funktsiyasi ekan. Grafikda foiz stavkasi va real pul zaxiralari mikdoriga talab teskari 

bogliklikka  ega  ekanligi  ko`rinadi.  CHunki,  yukori  foiz  stavkasi  pulga  talab 

mikdorining kamayishini ko`rsatadi 

Klassik va keynschilarga xos yondashuvlarni umumlashtirib, pulga talabning 

kuyidagi omillarini ajratib ko`rsatish mumkin: 

---

9 

 

1) daromadlar darajasi; 

2) pulning aylanish tezligi; 

3) foiz stavkasi. 

Agar klassik nazariya pulga talabni asosan, real daromad xajmi bilan boglasa, 

keynschilarda esa pulga talab asosan, foiz stavkasiga boglik deb xisoblanadi. 

 

R

 

 

 

 

                                 Md=f(R) 

                                                                                                               

 

 

 

 

 

                                                                 M/R