Psixologiyaning boshqaruvda tutgan o‘rni. Boshqaruv haqida tushuncha

Minsberg ta’rifi bo‘yicha o‘nta boshqaruvchilik roli
№	Rol	Tavsifi	Rahbar ishining tahli-
			liga asosan faoliyat
		Shaxslararo roli	tavsifi
		Vazifasiga huquqiy va ijti-	Nizom bo‘yicha amalga
1	Bosh rahbar	moiy vazifalarni bajarish ki-	oshiriladigan hara-
		radigan rahbar	katlar
		Moyillik va faollik egasi,	Xodimlar bilan bevosi-
2	Lider	xodimlarni tanlash va tayyor-
			ta ishlash
		lash
	Bog‘lovchi	Kerak bo‘lgan axborotlar, tash-	Yozishma, tashqi joylar-
	bo‘g‘in (zveno,	qi aloqalar bilan shug‘ullana-
3			dagi majlislarda qatna-
	bo‘lim)	digan, kerakli axborotlarni
			shish va shu kabilar
	boshlig‘i	(xizmatga oid) tayyorlaydi
		Axborotga oid roli
	Axborot	T ashkilot uchun kerakli axbo-
		rotlarni qidirib topib, kerak	Axborotlarni qabul
4	qabul
		joyda ishlatadi. T ashqi va ich-	qiladi va aloqa o‘rnatadi
	etuvchi
		ki axborotlarni qabul qiladi
		T ashqi manbalardan olingan	T ashkilotlar bo‘ylab
	Axborotni	axborotlarni o‘z xodimlariga
5			axborot tarqatadi va
	tashuvchi	tarqatadi va qisqacha tahlil
			umumlashtiradi
		ham qiladi
		Reja, siyosat, tashqilot ishi na-	Majlislarda qatnashadi,
			og‘zaki ma’ruzalar qila-
		tijalariga oid axborotlarni
6	Vakil		di, tashqi korxonalar va
		uzatadn va shu tarmoq bo‘yicha
			alohida shaxslarga axbo-
		ekspert rolini o‘ynaydi
			rotlarni uzatadi
	Qaror qabul qilish bilan bog‘liq bo‘lgan roli
		Korxonaning ichki va tashqi	Strategiyaga oid majlis-
		imkonlarini izlaydi, yangi	larda qatnashadi, bor
7	Tadbirkor	loyihalarni (korxona ishini	shart-sharoit holatini
		mukammallashtiruvchi) ishlab	umumlashtiruvchi huj-
		chiqib, ishga tushiradi	jatlar tayyorlanadi
	Buzilishlar	T uzatishlarga oid harakatlar-	Joriy va strategik ma-
8	oldini		salalar muhokamisida
		ni amalga oshiradi
	oluvchi		qatnashadi
			Byudjetning bajarili-
9	Resurslarni	T ashkilot resurslarini tarqa-	shi va tuzilishiga oid
	tarqatuvchi	tishga javobgar	harakatlar, o‘z xodimlari
			ishini dasturlash
10	Muzokaralar	T ashkilotning hamma muhim	Muzokaralar olib borish
	olib boruvchi	muzokaralariga javobgar

Boshqaruv psixologiyasi predmeti maqsadi va vazifalari.
Ma’lumki, ayni davrda ro‘y berayotgan har qanday hodisa insoniyat tafakko‘rida o‘z aksini topadi. Fan ham ijgimoiy ong shakli shamoyilida o‘z zamonasiga xos xususiyatlarni aks etgiradi. Shu munosabat bilan hozirgi zamon psixologiya fani o‘z rivojlanishida keskin burilish yasayapti. Muayyan davrgacha nazariy masalalarga asosiy e’tiborni qaratib kelgan psixologiya fani oldida qator amaliy vazifalarni hal etish zarurati tug‘ildi. Bunday kechiqtirib bo‘lmas vazifalar, oxir okibatda, insoniyat manfaatiga, odamlarga qulayliklar yaratish yo‘lidagi hayrli ishlarni amalga oshirish bilan bog‘liqdir.
Yigirmanchi asr insoniyat tarixida fan-texnika revolyusiyasi davri sifatida tanildi. XXI asrning boshlanishi esa ko‘pchilikning ta’kidlashicha, informatsiya davri deb atalmokda. Darhaqiqat, ma’lumot almashish, nafaqat insoniy munosabatlar, balki iqtisodiy faoliyatning natijasiga ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir etadigan davr ostonasiga qaham qo‘yish hayot taqozosi bilan kommunikatsiyaga oid soha iqtisodiyot dinamikasiga eng kuchli ta’sir etuvchi omilga aylanib bormoqda. O‘tgan asrda qaerda, qanday ixtiro yoki texnologiya joriy etilganligi eng katta shov-shuv uyg‘otgan bo‘lsa, hozirgi kunda qaerda, nima bo‘lganligi va buni qay usulda yetkazish eng muhim sohaga aylanib koldi. Agar o‘tgan asrda raqobat yangi mahsulotni ishlab chiqarishga asoslangan bo‘lsa, endilikda yaratilishi ko‘tilayotgan mahsulot hakidagi axborotga egalik ustida katta ko‘rash borayapti. Agar, o‘tgan asrda hududlar bosqinchilik orqali ishg‘ol qilingan bo‘lsa, bug‘unga kelib, axborot tarqatish va kerakli ma’lumotni qo‘lga kiritish asosiy qurolg‘a aylandi. Bu holat nafaqat siyosiy maydonda yoki katta kompaniyalar misolidagi iqtisodiy sohada, balki, kishilarning kundalik turmushidagi xulqlari orqali ham ko‘zga tashlanib turibdi. Televidenie orqali ko‘plab kanallarni tomoila qilish imkoniyati, ma’lumotning dunyo o‘zra yashin tezligida tarkalishi, hatto, uyali aloqa va internetning ommaviylashib ketishi davr taqozosidir. Hozirga kelib, ma’lumot almashish sohasidagi, ayniqsa, raqamli texnologiyalarning rivojlanishi bilan bog‘liq fanlar yetakchi o‘ringa chiqib oldi. Psixologiya ham kommunikatsiya jarayonini takomillashtiruvchi fan sifatida jadal sur’atda rivojlanib, odamlar orasida ma’lumot almashuv jarayonini takomillashtirishda o‘z hissasini qo‘shib kelyapti. Mana shunday ma’lumot almashinuvi ob’ektlaridan biri mehnat jamoalari bo‘lib, tashkilotdagi mavjud turli bug‘inlar o‘rtasida kommunikatsiyalarni shakllantirish zamonaviy boshqaruv ilmining markaziy masalasidir.
So‘ngi yillarda inson omiliga e’tiborning ortib borishi va ilm-fanning rivojlanish munosabati bilan boshqaruv psixologiyasi masalasiga ham qiziqish kuchaydi. Shu asosida psixologiyaning maxsus bo‘limi boshqaruv psixologiyasi paydo bo‘ldi. Boshqaruv psixologiyasi psixologiyaning bir tarmog‘i bo‘lib, u o‘z navbatida boshqaruv faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan muammolarni shaxs va shaxslar guruhi tamonidan boshqa guruhlar faoliyatini samarali tashkil etish va birgalikdagi faoliyatni amalga oshirishning psixologik mexanizmlarini o‘rganadi.
Boshqarish muammolari psixologiyadan tashqari, yana boshqa fanlar tomonidan ham o‘rganiladi. Bular tarix, iqtisod, falsafa, xuquqshunoslik va boshqa fanlar. Bu fanlarni o‘ziga xos tomonidan o‘rgansa, psixologiya esa sof psixologik tomondan o‘rganadi.
Boshqaruv tushunchasining paydo bo‘lishi jamiyat taraqqiyoti bilan o‘zviy bog‘liq holda amalga oiladigan jarayondir. Boshqaruv ilmining mazmun va mohiyati kishilarni yoki jamoa mehnat faoliyatini bir joyga nomlash, boshqarish bilan bog‘liqdir. Jamoa yiriklashgan sari boshqaruvning vazifalari murakkablashadi. Boshqaruv jarayonining murakkablashuvi boshqaruv ilmidan foydalanish zaruriyatini keltirib chiqaradi.Boshqaruv tizimi ochiq murakkab tizim bo‘lib, u ikki qismdan ya’ni ob’ekt va sub’ektdan iborat bo‘ladi.
Boshqaruv psixologiyasini o‘rganuvchi ob’ekti va sub’ekti alohida shaxsdir. Ularning psixologik holatlari, ulardagi ayrim jarayonlar va vazifalar boshqaruv ob’ekti deb aytiladi.
Boshqaruvning sub’ekti o‘rganilganda esa odatda, boshqaruvchi shaxs yoki odamlar guruhi nazarda tutiladi. Ob’ekt bu boshqariladigan tizim sub’ekt esa boshqaruvchidir.
Boshqaruv psixologiyasi predmetini ta’riflash bo‘yicha bir qancha shakldagi mulohazalar mavjud bo‘lsada lekin ularning birontasi ham uning tub ma’nodagi xusuiyati va mohiyatini ochish imkoniyatiga ega emas. Asrimizning 60-70 yillarida berilgan ta’riflar xilma-hil bo‘lib, ular sohaning yo‘nalishi mazmunini chuqurrok yoritilishiga qaratilgandir.