Psixologiya

IJTIMOIY PSIXOLOGIYANING UCH NAZARIY MANBAI 

XIX asrning  oxiri XX asr boshlarida fanda uch nazariya paydo buldiki, ular hakli ravishda 

ijtimoiy  psixologiyani  mustakil  ilmiy  yunalish  sifatida  shakllanishiga  o`zlarining  munosib 

hissalarini qo`shdilar. Bu uch nazariyani birlashtirib turgan shu narsa ediki, ularning har biri 

mustakil  tarzda  shaxs  bilan  jamiyat  munosabatini  ilmiy  asoslar  bilan  tushuntirishga 

urinadilar.  

---

 

16 

 

 

 Xalq  Xalq 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.5- sxema. 

         Xalqlar  psixologiyasi  ijtimoiy  psixologik  nazariya  sifatida  XIX  asrning  o`rtalarida 

Germaniyada  shakllandi.  Undagi  asosiy  nazariya  fikr  shundan  iborat  ediki,  ayrim 

individlardan  yuqori  turadigan  rux  mavjud  bo`lib,  bu  rux  o`zidan  ham  yuqori  turadigan 

ilmiy  yaxlitlikka  buysunadi.  Bu  ilohiy  yaxlitlik  xalq  yoki  millatdir.  Ayrim  individlar  ana 

shu  yaxlitliklarning  bo`laklari  bo`lib,  ular  shu  ruxga  buysunadilar.  Ya

’ni,  shaxs  bilan 

jamiyat o`rtasidagi qarama-qarshilik muammosi jamiyat foydasiga hal qilinadi. 

         Xalqlar  psixologiyasining  tarixiy-mafkuraviy  asosi  bo`lib  Gegel  falsafasi  va  nemis 

romantizmi xizmat qilgan, deyish  mumkin.  Chunki  Gegeldagi "individdan  yuqori turuvchi 

rux" g`oyasi xalqlar psixologiyasi jonkuyarlari tomonidan tulaligicha qabul qilindi.  

         "Xalqlar  psixologiyasi"  iborasi  birinchi  marta  faylasuf  M.  Latsarus  (1824-1903) 

hamda            tilshunos  G.  Shteyntal

’ (1833-1893) asarlarida ishlatildi. Ular birgalikda chop 

etgan  "Xalqlar  psixologiyasi  to`g`risida  kirish  so`zi"  kitobida  shunday  fikrlarni  ilgari 

suradilar:  

 

 Usha  kitobda  mualliflar  shaxs  bilan  jamiyat  munosabati  xususida  quyidagi  mulohazalarni 

bayon etadilar: