Psixologiya



Download 1,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet190/201
Sana27.03.2021
Hajmi1,66 Mb.
#62065
1   ...   186   187   188   189   190   191   192   193   ...   201
Bog'liq
psixologiya fanidan barcha jonalish 3 kurs talabalari uchun oquv-uslubij qollanma

tizimiy
 
shaxslararo
 


129 
 
3)  barcha  ishlab  chiqarish  subyektlari  faoliyatini  yagona  maqsad  atrofida 
birlashtrish  ham  ishlab  chiqarish  jarayonlarida  nizolarning  sodir  etilmasligini 
kafolatlaydi. Bunday sharoitda rahbarlar va guruh liderlarining roli katta bo`ladi; 
4) rag`batlantirish tizimini joriy etish samarali ish usullaridan hisoblanadi. Bunday 
sharoitda odamlarning xulq-atvoriga ta‟sir etish, paydo bo`lishi mumkin bo`lgan nizoli 
vaziyatlarga  barham  berish  yoki  sodir  bo`lgan  bo`lsa,  uni  baratarf  etish  uchun 
tashakkur  bildirish,  mukofotlash,  xizmat  lavozimni  ko`tarish  kabilarni  qo`llash  ijobiy 
samara berishi mumkin. 
Nizolarni  bartaraf  etishning  shaxslaro  munosabatlarga  aloqador  usullariga 
quyidagilar kiradi: 
1)  bosh  tortish  –  nizoga  nisbatan  shunday  reaktsiyaki,  bunda  nizoga  guvoh 
bo`lganlar aslida uning mavjudligini tan olmaydilar, unga aralashishdan bosh tortadilar. 
Odatda bunday sharoitda rahbar yo ayni paytda vaqti yo`qligini, imkoniyat yo`qligini, 
nizoning sababi arzimas holat ekanligini vaj qilib, uni xal qilishga aralashishdan bosh 
tortadi. Yoki u vaziyat taqozosi bilan paydo bo`lgan nizo vaqt o`tishi bilan o`z o`zidan 
yechimini topadi, odamlar insofga kelib qolishiga umid qiladi; 
2)  tekislash  –  bu  nizolashuvchi  tomonlardan  birini  mavjud  holatga  “ko`ndirish”, 
moslashtirish va shu yo`l bilan o`zining ham muayyan manfaatlarini  himoya qilishdir. 
“Mayli  men  yutqazsam  ham,  sening  ishing  bitib  keta  qolsin”  degan  naqlda  nizoga 
aralashgan shaxs vaziyatni yumshatishga erishadi, go`yoki “o`zni qurbon qilib” bo`lsa 
ham tomonlarning yarashib ketishi uchun barcha imkoniyatni yaratadi; 
3)  kompromiss  –  bu  ochiq  muloqot  va  vaziyatni,  nizokashlarning  xulq-atvori  va 
fikrlarini  muhokama  qilish  yo`li  bilan  ikkala  tomon  uchun  ham  mahqul  bo`lgan 
yechimni  qidirishdir.  Bu  usulning  samaradorligi  shundaki,  nizoga  aralashgan  shaxs 
ikkala  tomonning  ham  aybini,  ular  tomonidan  yo`l  qo`yilgan  xatolarni  ochiq,  holis 
o`rtaga tashlaydi va eng mahquli – o`ar bir shaxs o`z burch va mashuliyatlarini taroziga 
solib  olishlari  ekanligini  uqtiradi.  Natijada  ikkala  tomonda  xosil  bo`lgan  tanglik 
ma‟lum ma‟noda yumshaydi va oqilona qarorlar qabul qilish imkoniyati tug`iladi. 
Nizokashlar janjal bo`lgandan ko`ra yomon bo`lsa ham bir qarorga kelinganligidan 
xursand  bo`lib,  o`z  fikrlaridan  ma‟lum  ma‟noda  qaytadilar,  vaqt  o`tgach  esa  vaziyat 
umuman yumshab, tomonlar yarashib ketishi mumkin.  
Odatda oilaviy nizolarda kompromiss yo`lini tutgan oilaning katta a‟zosi yoki erkak 
kishi nizoning oldini olishga erishadi, bunda biror tomonning “bir gapdan qolishi” katta 
rolg‟ o`ynaydi; 
4)  raqobat  –  odatda  bir  tomonning  ikkinchisi  ustidan  ustun  kelishi  hisobiga 
boshqasining batamom yengilishini nazarda tutadi. Ya‟ni, bunda “Men yutishim uchun 
sen  mutloq  yengilishing  shart”  degan  tamoyil  ustivor  bo`ladi.  Bunday  usul  albatta, 
psixologik  nuqtai  nazardan  samarasiz  va  noto`g`ri  bo`lsa  ham,  ayrim  holatlarda 
masalaning  aynan  shu  tarzda  yechilishi  boshqalarning  iqtidori  yoki  irodasining 
kuchayishiga  sabab  bo`lishi  mumkin.  Masalan,  oilaviy  majoroda  kelin  agar  nohaq 
bo`lib, yoshligi tufayli arazlab, barchaning dilini xira qilishi va ushbu vaziyatda baribir 


130 
 
qaynonaning  sabr  bilan  ustun  kelishi,  baribir  aytganini  qildirishi  yosh  kelinchakning 
kelgusini shu kabi xatti-harakatni boshqa qaytarmasligi uchun saboq bo`lishi mumkin; 
5)  hamkorlik  –  bu  nizoni  xal  qilishning  shunday  usuliki,  bunda  ikkala  tomonning 
shaxsiy  manfaatlari  nizoni  keltirib  chiqargan  muammodan  ustun  qo`yiladi.  Bunday 
holatlarda  nizokashlar  bir  tomon  manfaatining  inobatga  olinmasligi,  ikkinchi 
tomonning  boshqa  manfaatini  yerga  urishini  tushungani  uchun  ham   murosa  yo`li 
to`g`ri  ekanligi,  yaxshisi  mavjud  muammmoni  yechishga  teng  kirishish  lozimligi 
fikriga kelib to`xtaydilar. 
Shunday  qilib,  real  hayotda  nizoning  kelib  chiqishi,  uning  qanday  kechishi  va 
yechimi  uni  keltirib  chiqargan  vaziyatdan  ham  ko`ra,  ushbu  vaziyatda  ishtirok 
etayotgan insonlarning unga nisbatan subyektiv munosabatlariga bog`liq bo`ladi.  

Download 1,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   186   187   188   189   190   191   192   193   ...   201




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish