Psixologiya

Muloqot psixologiyasining asosiy vazifalari quyidagilarda o`z ifodasini topadi: 

 
hamkorlikdagi  faoliyat  jarayonida  shaxslararo  o`zaro  ta‟sir  va  muloqot 
qonuniyatlarini o`rganish; 

 
Sharq allomalarining muloqot haqidagi qarashlarini tahlil qilish; 

 
 yoshlarda  faollikka  undovchi  muomalaviy  imkoniyatlari  mavjudligini 
tahkidlab o`tish; 

 
yoshlarda  kasbiy  layoqatni  faollashtirishga  qaratilgan  muloqotni 
shakllantirish; 

 
shaxslararo  munosabatlarni  muvofiqlashtirishda  muloqotning  rolini 
orttirish; 

 
o`zaro ta‟sir etishning ayrim oqibatlarini hisobga olish. 
 
 
 
 
 

---

119 
 
Muloqot  aniq  ijtimoiy  munosabatlar  tizimi  orqali  belgilanadi.  U  ijtimoiy  axloq 
normalari asosida tartibga solinadi. Individ hayotida muloqotning psixologik vazifalari 
turlichadir. Ya‟ni:  
 
 4-shakl 
 
 
 
 
 
1.  Informatsion vazifa - axborotni  qabul  qilish  va  uni  tarqatishdir.  
2.  Regulyativ  vazifa  -    muloqotni    tartibga    solish    va    boshqalar  bilan  to`g`ri 
munosabatni tashkil qilishdan iborat.  
3.  Signal    vazifasining  ko`magida  katta  ahamiyatga  ega  voqea  va  hodisalar 
haqidagi signalni qabul qilish va uzatish.  
4.  Nazorat vazifasi - axborotni qabul qilish va tarqatish jarayoni nazorat qilinadi.  
5.  Tarbiya  qilish  vazifasi  -  muloqot  orqali  shaxsni  shakllantirish  jarayoni  bo`lib, 
nihoyat darajada muhim omil hisoblanadi. 
Muloqot    jarayonida    obyektning    maxsus    tomonlarining    borligi  ham  muhim 
hisoblanadi. Shuni aytish joizki, ko`p hollarda bunday  shaxslar  jamiyatdagi  axloqsiz,  
odobsiz  va  vijdonsiz kishilardir.  Muloqot  jarayonida  bahzi bir  psixologik  to`siqlar 
mavjud. Ko`proq ular sunhiy ravishda vujudga keladi:  
1)    motivatsion  to`siqlar  -  shaxslarning  muloqotga  kirishishdan  bosh    tortishi,  
muomalani    to`g`ri,    aniq    ko`rinishda    olib    borilishini  xohlamasligi  jarayonida 
namoyon bo`ladi;  
2)    aqliy  (intellektual)  to`siqlar  -  shaxsning  boshqa  shaxsga  nisbatan  bilim 
doirasining  kengligi,  mantiqiy  fikrlashining  chuqurligi  va  intellektual savodxonligi 
mazmunan boy bo`lgan taqdirda yuzaga keladi;  
3)    emotsional  to`siqlar  -  muloqotga  kirishuvchilarning  psixologik    va  
emotsional-irodaviy    holatlaridan   kelib    chiqadi   (agressivlik, qo`rquv, asabiylashish, 
xo`rlanish va boshqalar);  
4)  tarbiyaviy jarayondagi to`siqlar  – ta‟lim sohasida xamda huquqni  muhofaza  
qilish  organlarida  «tarbiyasi  qiyin»  o`smirlar,  nosog`lom  oilalar  va  muqaddam 
sudlangan shaxslar bilan profilaktik chora-tadbirlar olib borayotgan vaqtda uchraydi. 
Muloqotga kirisha olmaslikning asosiy sababi  - bu o`zini-o`zi ortiqcha yoki past 
baholash  tufayli  o`ziga  va  uni  qurshab  turgan  odamlarga  noto`g`ri  munosabatdir. 
Buning oldini olish imkoniyatlari mavjud bo`lib, asosan quyidagilarga ahamiyat berish 
ijobiy samaralar sari yetaklaydi: